🗊Презентация Қазіргі кездегі Қазақстан қоғамындағы исламдық ұйымдардың жастар санасындағы қалыптасуы

Қазіргі кездегі Қазақстан қоғамындағы исламдық ұйымдардың жастар санасындағы қалыптасуы

Жастар Қазіргі таңда әлеуметтанушылар «жастар» деген ұғымды жас ерекшеліктер және сонымен байланысты қызмет түрлерінің негізінде пайда болатын топтасқан көпшіліктің жалпылама жиынтығы ретінде айқындайды. Қысқа мағынада, жастар–жас адамдардың әлеуметтік жағдайының ерекшелiктерi, олардың қоғамның әлеуметтік құрылымындағы орны мен қызметі, ерекше құндылықтары мен мүдделері негізінде бөлінетін әлеуметтік-демографиялық топ. Әлемде БҰҰ-ның мәліметі бойынша, 15-пен 24 жас аралығындағы жас азаматтар 1,3 миллиард шамасында. ҚР «Мемлекеттік жастар саясаты туралы» Заңына сәйкес 14 жастан 29 жасқа дейінгі адамдарды жастар деп атау қабылданған. Бұл жастағы адамдар тобы еліміздегі тұрғындар санының 27,4% (4 510 435 адам) құрайды және өте маңызды болып табылады, тіпті оларды қоғамдағы ең шешуші звено деп айтуға болады

Діни экстремизм Әлеуметтік және азаматтық тұрғыдан есею шағында жастар көбіне біз үшін жат ықпалды күштердің алдында әлсіздік танытады. Әсіресе жастар діни экстремизм мен терроризм субъектілері тарапынан жасалған идеологиялық шабуылдардың алдында қорғансыз болып келеді. Жастар әділдік пен жақсылық үшін күресте барлық іс-әрекетке, соның ішінде шектен шығушылыққа да бой ұрады. Мәселен, «Хизб-ут-Тахрир», «Орталық Азиядағы моджахедтер жамағаты», «Жунд әл-Халифат», «Таблиғи жамағат» сынды экстремистік және террористік ұйымдардың негізінен ылғи жастардан құралғаны бізді алаңдатады.

Исламдық ұйымдар «Жунд әл-Халифат» ұйымы тарапынан жасалып жатқан қауіп-қатерлердің алдын алып, радикализмнің әртүрлі көріністеріне ымырасыз жол бермеуге бағытталған біз таңдаған жолдың дұрыстығын әрі уақытылы болғанын айта кеткен жөн. «Таблиғи жамағатқа» қатысты айтар болсақ, Бұл пәкістандық миссионерлік қозғалыстың еліміздің тәуелсіздік жылдарында жекелеген отандастарымызды өз қатарына қосқанын айта кету керек. Аталған ұйым идеологтары түрлі айла-шарғыны қолдана отырып, адамдарды өз қатарына шақырады және өз ұстанушыларына діни дүниетаным шеңберінен тыс өмірге назар аударуға мүмкіндік бермейді.

Жастардың діни білім беру ордалары Қазір елімізде Алматы қаласындағы «Нұр» Қазақ-египет ислам университеті, ҚМДБ-ның Имамдардың білімін жетілдіру институты және 9 медресе мұсылмандық білім беруде. Діни оқу орындары сауатты, жан-жақты дамыған имамдар корпусын қалыптастыру бағытындағы қоғам талаптарын қанағаттандыруы және қазіргі заманға сай болуы керек. Олар жасөспірімдер мен жастардың түсінуіне жеңіл, қабылдауына қолайлы «зияткерлік ислам» ретіндегі исламның жаңа имиджін құ­руға атсалысатын, өз бо­йына ғылыми және дінтанулық білім жи­нақ­тау арқылы тартымдылығы арта түскен тұлғалар болуға тиіс. Әсіресе бұл жерлестерімізді ортағасырлық қараңғылыққа жә­не фундаментализмге тартуға талпынған радикалдық күштер белсенділігі сақталып отырған қазіргі кезең үшін көкейкесті болып отыр.

Имамдар, дін қызметкерлері және жалпы дін саласындағы беделді азаматтар жастарды рухани-адамгершіліктік тұрғыдан тәрбиелеуде елеулі рөл атқарады. Алайда қазіргі уақытта діни білім беру жүйесі бүгінгі күннің талаптарына және жастардың рухани сұраныстарына толық сәйкес келеді деп айта алмаймыз. Кейбір имамдардың ой-пікірлерінің тайыздығын, жастарға үлгі болатын мінез-құлықтарының жоқтығын көріп қынжыламыз. Зәру сұрақтарға жауапты діннен іздеген жастар оларды мешіттерден, дін қызметкерлерінен әрдайым таба бермейді. Кейде жастардың мешітке кіргенде діни қауымның кейбір өкілдерінің пайдакүнем, тәкаппар мінездерін көретіні жасырын емес. Сондай сәттерде, әрине, жастар діни экстремизм идеологтарының қолына оңай түсуі мүмкін, мұндай жағдайлар бұған дейін де орын алған. Діни қызметкер және жастар тәрбиесі

Қоғам мен мемлекет дамуының бір шарты жастардың осы кез бен болашақтағы өміршеңдігі болып табылады. Жас ұрпақтың ұстанған бағыты, оның келбеті, дүниетанымы, психикалық және денсаулығы, саналы ғұмыр кешуге деген ынтасынан қоғам мен мемлекеттің тұтас дамуы анықталатындығы белгілі ақиқат. Бұл жерде діннің рөлі мен миссиясы сөзсіз маңызды, ол өзінің құндылықтық мазмұны, өнегелік нормалар, ұстанымдар мен ұйғарымдарды жинақтаушылығы арқылы бәсекеге қабілетті тұлғаның рухани өсуі мен үйлесімді жетілуіне айтарлықтай үлес қосады. Қазіргі таңда қоғамның тұрмыс-салты мен дүниетанымының жүйесі ретіндегі діннің рөлі айтарлықтай өсті. Діннің қоғамдық қатынастарға, қоғам санасының діни компонентін қалыптастыруға ықпал ету спектрі күшейіп, кеңейе түсуде. Халықтың әртүрлі топтар өкілдерінің рухани, соның ішінде діни өмір салтына деген қызығушылығы артуда.

Жастардың позициясы

Қазіргі таңда дін қоғамда маңызды орын алады, әсіресе жастар арасында діннің кең таралуы байқалады. Соңғы кезде кең таралған діни ағымдар мен діни ұйымдардың белсенді қызметтерінің нәтижесінде жастардың басым көпшілігі діни ұйымдардың мүшелеріне айналып отыр. Сонымен қатар, жастардың да дінге деген қызығушылығы соңғы кездері артқандығын да айта кету керек. Алайда, жастардың діни ұстанымдары мен діни дүниетаным деңгейлері мен формалары әр түрлі болғандықтан ерекшеліктерін анықтауды талап етеді. Сонымен, қазіргі жастардың көзқарасындағы Дін ең алдымен нені білдіретіндігін анықтау үшін «Сіздің ойыңызша ең алдымен дін дегеніміз не?» деген сауалға жауап берген респонденттердің көрсеткіштері төменгідей орналасты. Қазіргі таңда дін қоғамда маңызды орын алады, әсіресе жастар арасында діннің кең таралуы байқалады. Соңғы кезде кең таралған діни ағымдар мен діни ұйымдардың белсенді қызметтерінің нәтижесінде жастардың басым көпшілігі діни ұйымдардың мүшелеріне айналып отыр. Сонымен қатар, жастардың да дінге деген қызығушылығы соңғы кездері артқандығын да айта кету керек. Алайда, жастардың діни ұстанымдары мен діни дүниетаным деңгейлері мен формалары әр түрлі болғандықтан ерекшеліктерін анықтауды талап етеді. Сонымен, қазіргі жастардың көзқарасындағы Дін ең алдымен нені білдіретіндігін анықтау үшін «Сіздің ойыңызша ең алдымен дін дегеніміз не?» деген сауалға жауап берген респонденттердің көрсеткіштері төменгідей орналасты.

Сауалнама Қазіргі таңдағы жастардың діни идентификациясы ерекшеліктерін анықтау мақсатында жастар арасында сауалнама жүргізілді. Сауалнама Алматы қаласы бойынша жүргізілді, себебі Алматы қаласы - респубикалық маңызы бар қала, Қазақстанның студент жастарының көп шоғырланған қаласы болып табылады. Алматы қаласында 52 жоғарғы оқу орны, 69 колледж бен 11 кәсіби- техникалық лицейлер орналасқан. 14 - жас пен 29 жас аралығындағы жастар саны 390 мың адам және жалпы қала тұрғындарының 30 пайызын құрайды. Студенттер саны 265 мың оның ішінде 187 мың жас ЖОО – да , ал 65 мың жас колледждерде оқиды. Сауалнамаға қатысқан респонденттер саны - 523 респондент. Сауалнама 15-30 жас аралығындағы Қазақстан жастары арасында жүргізілді. Сауалнама екі тілде: қазақ және орыс тілдерінде жүргізілді. Сауалнама мақсаты – қазіргі таңдағы жастардың діни идентификациясы ерекшелігін анықтау.

Жастардың ислам дініне келуінің алғашқы буыны Қазақстанда діни процестердің қайта жандануы діни топтардың қызметіне ғана емес, көпшілік арасында көрініс тапқан қала мәдениетіне де әсер етті. Ислам нышандары (мешіттер, мұсылман киім үлгілері мен тамақтандыру және т.б.) біртіндеп қала өміріне ене бастады. Осындай ислам мәдениетінің Қазақстанға енген айрықша және жаңа нышандардың бірі, ол - хиджаб. 1990-шы жылдардың аяғында еліміздің көптеген қалаларында мұсылманша бас орамал тартқан қыздар кездесе бастайды. Қазіргі заманғы қаладағы мұсылман әйелдің жолы ең алдымен, урбандалған ортада өмір сүру шарттарына, тарих беттеріндегі 70-жыл бойы мемелекеттің діннен бас тартып, исламды «ұлттандыруына» байланысты өзіндік ерекшеліктері бар.