🗊Презентация Hydrologia

HYDROLOGIA

RZEKA PODSTAWOWE POJĘCIA: - ŹRÓDŁO RZEKI – MIEJSCE WYDOBYWANIA SIĘ WÓD PODZIEMNYCH NA POWIERZCHNIĘ, - UJŚCIE RZEKI – MIEJSCE, W KTÓRYM RZEKA DOPŁYWA DO MORZA, JEZIORA LUB INNEJ RZEKI, - DOLINA RZEKI – OBSZAR OTACZAJĄCY RZEKĘ, Z KTÓREGO WODY OPADOWE SPŁYWAJĄ BEZPOŚREDNIO DO RZEKI, - KORYTO (ŁOŻYSKO) RZEKI – STALE WYPEŁNIONA WODĄ CZĘŚĆ RZECZNEJ DOLINY, - ROZWINIĘCIE RZEKI – STOSUNEK DŁUGOŚCI RZEKI MIERZONEJ WZDŁUŻ JEJ KORYTA DO ODLEGŁOŚCI MIĘDZY ŹRÓDŁEM A UJŚCIEM, - RUMOWISKO – SUBSTANCJE PRZYDENNE (MUŁ, PIASEK) WLECZONE PRZEZ WODĘ, - PRĄD RZEKI – PRĘDKOŚĆ Z JAKĄ PŁYNIE WODA W RZECE, ZALEŻNY JEST OD SPADKU (NACHYLENIA) ZWIERCIADŁA WODY, NURT RZEKI – PAS WODY O NAJWIĘKSZEJ PRĘDKOŚCI, PRZEBIEGAJĄCY ZWYKLE WZDŁUŻ NAJWIĘKSZYCH GŁĘBOKOŚCI,

- BUCHTA – WKLĘSŁOŚĆ LINII BRZEGOWEJ, - BUCHTA – WKLĘSŁOŚĆ LINII BRZEGOWEJ, - PLOSO – GŁĘBIA ROZCIĄGAJĄCA SIĘ WZDŁUŻ BUCHTY, - ODSYPISKO – NANIESIONY WODĄ PIASEK PO STRONIE WYPUKŁEJ BRZEGU RZEKI, - PRZYMULISKO – POROŚNIĘTE ROŚLINNOŚCIĄ PRZEJŚCIE ODSYPISKA W STRONĘ BRZEGU, - ŁAWICA – WYPŁYCENIE O PODŁUŻNYM KSZTAŁCIE, POWSTAJĄCE ZA PLOSEM, ZWANE INACZEJ „ŁACHĄ”, - WYSPA (KĘPA) – UTRZYMUJĄCA SIĘ PRZEZ DŁUŻSZY CZAS ŁAWICA, POROŚNIĘTA ROŚLINNOŚCIĄ, - PRZYKOSA – POWSTAJĄCA PRZED PLOSEM ŁAWICA PIASKU, ZAKOŃCZONA KANTEM – NAGŁYM USKOKIEM DNA, - PRZEMIAŁ (BRÓD) – PŁYCIZNA ŁĄCZĄCA ODSYPISKO Z ŁAWICĄ.

BUDOWA KORYTA RZEKI

PRZEKRÓJ A-A

PRZEKRÓJ B-B

PRZEKRÓJ C-C

PRZEKRÓJ D-D

PRZEKRÓJ E-E

ROZKŁAD PRĘDKOŚCI NURTU W RZECE ROZKŁAD PRĘDKOŚCI NURTU W RZECE

- KATARAKTY - ODCINEK RZEKI POKRYTY NA CAŁEJ SZEROKOŚCI KAMIENIAMI (GŁAZAMI) WYSTAJĄCYMI PONAD POWIERZCHNIE WODY, - KATARAKTY - ODCINEK RZEKI POKRYTY NA CAŁEJ SZEROKOŚCI KAMIENIAMI (GŁAZAMI) WYSTAJĄCYMI PONAD POWIERZCHNIE WODY, - BYSTRZE - GWAŁTOWNE PRZYSPIESZENIE PRĄDU CIEKU. BYSTRZA SĄ SPOWODOWANE ZWIĘKSZENIEM SPADKU PODŁUŻNEGO LUB ZWĘŻENIEM KORYTA CIEKU, - COFKA - MIEJSCE W KTÓRYM WODA ZNACZNIE ZWALNIA LUB PŁYNIE „POD PRĄD”. COFKI POWSTAJĄ NAJCZĘŚCIEJ W MIEJSCACH GDZIE KORYTO RZEKI POSZERZA SIĘ , LUB TEŻ ZA PRZESZKODAMI, - CHYŻKA - LINIA ODDZIELAJĄCA BYSTRZE OD COFKI. WODA W TYM MIEJSCU WYRAŹNIE ODZNACZA SIĘ, POTOCZNIE MÓWI SIĘ , ŻE „WODA NIE WIE, W KTÓRĄ STRONĘ MA PŁYNĄĆ”.

ODWÓJ (WALEC)

ODWÓJ POWSTAJE TAM, GDZIE RZEKA POKONUJE USKOK DNA. WYRÓŻNIA SIĘ: ODWÓJ POWSTAJE TAM, GDZIE RZEKA POKONUJE USKOK DNA. WYRÓŻNIA SIĘ: - ODWÓJ O PŁYTKIEJ CYRKULACJI - TWORZĄ SIĘ Z ZAŁAMANIA FALI, WODA KRĄŻY PRZYPOMINAJĄC POPRZECZNIE USTAWIONY WALEC, - ODWÓJ O GŁĘBOKIEJ CYRKULACJI - POWSTAJĄ GDY WODA SPADA Z PROGU, JAZU LUB INNEJ PRZESZKODY (NP. KAMIEŃ), POWRACA I ZACZYNA KRĄŻYĆ TWORZĄC STREFĘ MOCNO NAPOWIETRZONEJ WODY. W ODWOJU TWORZĄ SIĘ DWA PRĄDY: PRĄD WSTECZNY, KTÓRY WCIĄGA DO NIEGO WSZYSTKO CO SIĘ ZNAJDZIE W JEGO ZASIĘGU I WYPŁYWAJĄCY KTÓRY PRZY DNIE WYPŁYWA W DÓŁ RZEKI. TEN RODZAJ ODWOJU STANOWI BARDZO DUŻE ZAGROŻENIE UTONIĘCIA, ZWŁASZCZA GDY TWORZY SIĘ ZA SZTUCZNYMI BUDOWLAMI (PRÓG, JAZ).

BUDOWLE HYDROTECHNICZNE NA RZEKACH

PROGI – SĄ NAJNIŻEJ PIĘTRZĄCYMI BUDOWLAMI. WYSOKOŚĆ ICH PIĘTRZENIA WYNOSI KILKADZIESIĄT CENTYMETRÓW. PRZEWAŻNIE STOSOWANE DO ZABUDOWY POTOKÓW GÓRSKICH (KOREKCJA PROGOWA) PROGI – SĄ NAJNIŻEJ PIĘTRZĄCYMI BUDOWLAMI. WYSOKOŚĆ ICH PIĘTRZENIA WYNOSI KILKADZIESIĄT CENTYMETRÓW. PRZEWAŻNIE STOSOWANE DO ZABUDOWY POTOKÓW GÓRSKICH (KOREKCJA PROGOWA)

JAZY – BUDUJE SIĘ JE W POPRZEK RZEKI W CELU UTRZYMANIA STAŁEGO POZIOMU RZEKI DLA CELÓW ŻEGLUGOWYCH LUB (W OGRANICZONYM ZAKRESIE) ZABEZPIECZENIA PRZED POWODZIĄ, ZAOPATRYWANIA W WODĘ ORAZ DO CELÓW ENERGETYCZNYCH. ICH PIĘTRZENIE JEST WIĘKSZE OD 1 METRA. GÓRNA GRANICA PIĘTRZENIA JEST NIEOKREŚLONA. WYSOKOŚĆ PIĘTRZENIA ORAZ WIELKOŚĆ PRZEPŁYWU REGULOWANA JEST ZA POMOCĄ RÓŻNEGO TYPU ZASTAWEK, RUCHOMYCH KLAP, ZASUW, ITP. JAZY – BUDUJE SIĘ JE W POPRZEK RZEKI W CELU UTRZYMANIA STAŁEGO POZIOMU RZEKI DLA CELÓW ŻEGLUGOWYCH LUB (W OGRANICZONYM ZAKRESIE) ZABEZPIECZENIA PRZED POWODZIĄ, ZAOPATRYWANIA W WODĘ ORAZ DO CELÓW ENERGETYCZNYCH. ICH PIĘTRZENIE JEST WIĘKSZE OD 1 METRA. GÓRNA GRANICA PIĘTRZENIA JEST NIEOKREŚLONA. WYSOKOŚĆ PIĘTRZENIA ORAZ WIELKOŚĆ PRZEPŁYWU REGULOWANA JEST ZA POMOCĄ RÓŻNEGO TYPU ZASTAWEK, RUCHOMYCH KLAP, ZASUW, ITP.

ZAPORY – BUDOWLE WODNE, KTÓRYCH PIĘTRZENIE WODY JEST ZNACZNIE POWYŻEJ 5 METRÓW. ZAPORY MOGĄ BYĆ ZIEMNE, BETONOWE I ŻELBETONOWE. CELEM ZAPÓR JEST REDUKCJA SPADKU PODŁUŻNEGO I WYTWORZENIE ZBIORNIKA WODNEGO. W ZALEŻNOŚCI OD WIELKOŚCI ZBIORNIK TEN JEST WYKORZYSTYWANY W CELACH ENERGETYCZNYCH, ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W WODĘ, ZASILANIE KANAŁÓW ŻEGLOWNYCH W OKRESIE NISKICH STANÓW ORAZ DO CELÓW REKREACYJNYCH. ZAPORY – BUDOWLE WODNE, KTÓRYCH PIĘTRZENIE WODY JEST ZNACZNIE POWYŻEJ 5 METRÓW. ZAPORY MOGĄ BYĆ ZIEMNE, BETONOWE I ŻELBETONOWE. CELEM ZAPÓR JEST REDUKCJA SPADKU PODŁUŻNEGO I WYTWORZENIE ZBIORNIKA WODNEGO. W ZALEŻNOŚCI OD WIELKOŚCI ZBIORNIK TEN JEST WYKORZYSTYWANY W CELACH ENERGETYCZNYCH, ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W WODĘ, ZASILANIE KANAŁÓW ŻEGLOWNYCH W OKRESIE NISKICH STANÓW ORAZ DO CELÓW REKREACYJNYCH.

WYBÓR MIEJSCA I PRZYGOTOWANIE KĄPIELISKA - NAD RZEKĄ - WARUNKI NIESPRZYJAJĄCE: - MULISTE, GWAŁTOWNIE OPADAJĄCE DNO - WODOROSTY I SZUWARY W BEZPOŚREDNIM SĄSIEDZTWIE KĄPIELISKA - UJŚCIA ZIMNYCH RZEK I STRUMIENI - ZAKOLA RZEK - SZLAKI ŻEGLOWNE, BUDOWLE HYDROTECHNICZNE - BRAK SZYBKIEGO DOSTĘPU DO ŚRODKÓW ŁĄCZNOŚCI I TRANSPORTU SANITARNEGO - BRAK PLAŻY (ZAROŚNIĘTE, KRZACZASTE NABRZEŻE) - BRZEG KLIFOWY - PRĘDKOŚĆ NURTU POWYŻEJ 1 M/S - POJAWIAJĄCE SIĘ PRZYKOSY I GŁĘBINY - BRAK ŁAGODNIE OPADAJĄCEGO BRZEGU - ZACIENIONY TEREN KĄPIELISKA

JEZIORO

LITORAL – STREFA PRZYLEGAJĄCA DO BRZEGU, LĄDU, CHARAKTERYZUJE SIĘ NAJLEPSZYMI WARUNKAMI ŻYCIA W WODACH (DUŻO ŚWIATŁA, TLENU, MNIEJSZE ZASOLENIE, UROZMAICONA RZEŹBA DNA). W TEJ STREFIE TEMPERATURY WODY PODLEGAJĄ NAJWIĘKSZYM WAHANIOM. LITORAL – STREFA PRZYLEGAJĄCA DO BRZEGU, LĄDU, CHARAKTERYZUJE SIĘ NAJLEPSZYMI WARUNKAMI ŻYCIA W WODACH (DUŻO ŚWIATŁA, TLENU, MNIEJSZE ZASOLENIE, UROZMAICONA RZEŹBA DNA). W TEJ STREFIE TEMPERATURY WODY PODLEGAJĄ NAJWIĘKSZYM WAHANIOM. PELAGIAL – STREFA WODY OTWARTEJ, TZW. PLOSO JEZIORA. GRUBOŚĆ TEJ WARSTWY ZALEŻNA JEST OD PRZEZROCZYSTOŚCI WODY I WAHA SIĘ W GRANICACH OD 5 DO 7 METRÓW. PROFUNDAL – DOLNA STREFA GŁĘBOKICH JEZIOR, OBEJMUJE DNO I KONTAKTUJĄCĄ Z NIM WARSTWĘ WODY. CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ BRAKIEM ŚWIATŁA, A WIĘC I ROŚLIN. PANUJE W NIM STAŁA TEMPERATURA OKOŁO 4°C.

TERMOKLINA - TO NAGŁA ZMIANA TEMPERATURY W WODZIE ZWIĄZANA ZE ZMIANĄ GŁĘBOKOŚCI. W JEZIORACH TERMOKLINA WYSTĘPUJE OD 7 DO 10M W ZALEŻNOŚCI OD PORY ROKU. TERMOKLINA - TO NAGŁA ZMIANA TEMPERATURY W WODZIE ZWIĄZANA ZE ZMIANĄ GŁĘBOKOŚCI. W JEZIORACH TERMOKLINA WYSTĘPUJE OD 7 DO 10M W ZALEŻNOŚCI OD PORY ROKU.

WARUNKI NIESPRZYJAJĄCE: WARUNKI NIESPRZYJAJĄCE: - MULISTE, GWAŁTOWNIE OPADAJĄCE DNO - WODOROSTY I SZUWARY W BEZPOŚREDNIM SĄSIEDZTWIE KĄPIELISKA - UJŚCIA ZIMNYCH RZEK I STRUMIENI - SZLAKI ŻEGLOWNE, BUDOWLE HYDROTECHNICZNE - BRAK SZYBKIEGO DOSTĘPU DO ŚRODKÓW ŁĄCZNOŚCI I TRANSPORTU SANITARNEGO - BRAK PLAŻY (ZAROŚNIĘTE, KRZACZASTE NABRZEŻE) - BRZEG KLIFOWY

NAD MORZEM KLASYFIKACJA MÓRZ: - PRZYBRZEŻNE - ODDZIELONE OD OCEANU PÓŁWYSPEM (NP. M. OCHOCKIE) - ŚRÓDZIEMNE (ŚRÓDLĄDOWE) - ZEWSZĄD OTOCZONE PRZEZ LĄDY, POŁĄCZONE Z OCEANEM PRZEZ CIEŚNINY (NP. M. ŚRÓDZIEMNE) - OTWARTE - BEZPOŚREDNIO POŁĄCZONE Z WODAMI WSZECHOCEANU (NP. M. PÓŁNOCNE) - ZAMKNIĘTE - ODCIĘTE OD WÓD WSZECHOCEANU (NP. M. KASPIJSKIE) - MIĘDZYWYSPOWE - ODDZIELONE OD OTWARTEGO OCEANU PRZEZ WYSPY I ARCHIPELAGI (NP. M. KORALOWE)

RUCHY WODY MORSKIEJ RUCHY RYTMICZNE (FALOWANIE): - FALE WIATROWE (WIATR) - FALE PŁYWOWE (WPŁYW CIAŁ NIEBIESKICH) - FALE BARYCZNE (ZMIANY CIŚNIENIA) - FALE SEJSMICZNE (TSUNAMI) FALE OKRĘTOWE (RUCH CIAŁ STAŁYCH NA WODZIE)

PARAMETRY FALI: PARAMETRY FALI: - WYSOKOŚĆ FALI- JEST TO WYMIAR PIONOWY OKREŚLAJĄCY ODLEGŁOŚĆ MIĘDZY DOLINĄ A JEJ GRZBIETEM - DŁUGOŚĆ FALI- JEST TO WYMIAR POZIOMY OKREŚLAJĄCY ODLEGŁOŚĆ MIĘDZY DWOMA GRZBIETAMI LUB DOLINAMI. - OKRES FALI- JEST TO CZAS POTRZEBNY DO PRZEJŚCIA WODY Z JEDNEGO GRZBIETU NA DRUGI.

RUCHY STAŁE - PRĄDY MORSKIE POWODUJĄ CYRKULACJE I MIESZANIE WÓD OCEANICZNYCH. PRZYPOMINAJĄ WIELKI RZEKI PŁYNĄCE NA POWIERZCHNI LUB W GŁĘBINACH MÓRZ I OCEANÓW RUCHY STAŁE - PRĄDY MORSKIE POWODUJĄ CYRKULACJE I MIESZANIE WÓD OCEANICZNYCH. PRZYPOMINAJĄ WIELKI RZEKI PŁYNĄCE NA POWIERZCHNI LUB W GŁĘBINACH MÓRZ I OCEANÓW PRĄDY MORSKIE DZIELIMY NA : - PRĄDY GĘSTOŚCIOWE – POWSTAJĄ NA SKUTEK RÓŻNIC GĘSTOŚCI WODY (RÓŻNICA TEMPERATURY LUB ZASOLENIA WODY) - PRĄDY DRYFOWE – POWSTAJĄ NA SKUTEK NAPORU WIATRU I TARCIA WIATRÓW O POWIERZCHNIĘ MORZA

POWIERZCHNIOWE PRĄDY W STREFIE PRZYBOJU

SCHEMAT LOKALNYCH PRĄDÓW W STREFIE PRZYBRZEŻNEJ

RUCHY OKRESOWE- POLEGAJĄ NA OKRESOWYM PODNOSZENIU I OPADANIU POZIOMU MORZA. PŁYWY WYWOŁYWANE SĄ ODDZIAŁYWANIEM KSIĘŻYCA I SŁOŃCA NA ZIEMIĘ. RUCHY OKRESOWE- POLEGAJĄ NA OKRESOWYM PODNOSZENIU I OPADANIU POZIOMU MORZA. PŁYWY WYWOŁYWANE SĄ ODDZIAŁYWANIEM KSIĘŻYCA I SŁOŃCA NA ZIEMIĘ.

BUDOWA DNA MORSKIEGO DNO MORSKIE SKŁADA SIĘ Z TRZECH CZĘŚCI: - SZELFU - KTÓRY JEST PODWODNYM PRZEDŁUŻENIEM KONTYNENTU - STOKU KONTYNENTALNEGO - STANOWIĄCEGO STREFĘ PRZEJŚCIA MIĘDZY SZELFEM A WŁAŚCIWYM DNEM BASENÓW OCEANICZNYCH - DNA – W BASENIE KTÓREGO ZNAJDUJĄ SIĘ LICZNE ROWY I GRZBIETY

DNO MÓRZ I OCEANÓW POKRYWAJĄ OSADY DENNE (PIASEK, ŻWIR) KTÓRE PRZEMIESZCZAJĄ SIĘ W KIERUNKU BRZEGU JAK I OTWARTEGO MORZA POD WPŁYWEM WIATRU. DNO MÓRZ I OCEANÓW POKRYWAJĄ OSADY DENNE (PIASEK, ŻWIR) KTÓRE PRZEMIESZCZAJĄ SIĘ W KIERUNKU BRZEGU JAK I OTWARTEGO MORZA POD WPŁYWEM WIATRU. POD WPŁYWEM RUCHÓW CZĄSTECZEK WODY NA SZELFIE KSZTAŁTUJĄ SIĘ WYDŁUŻONE WAŁY PODWODNE (REWY) MIĘDZY NIMI POWSTAJE OBNIŻENIE DNA ZWANE MIĘDZY REWAMI TZW. ROWY

RODZAJE BRZEGÓW MORSKICH - BRZEG WYDMOWY – CHARAKTERYZUJE SIĘ SZEROKĄ PLAŻĄ I PIASZCZYSTYM DNEM O ŁAGODNYM SPADZIE. DOBRE WARUNKI DO BEZPIECZNEJ KĄPIELI. - BRZEG KLIFOWY – WYSTĘPUJE RZADZIEJ NA POLSKIM WYBRZEŻU CHARAKTERYZUJE SIĘ URWISTYMI ZBOCZAMI I WĄSKĄ PLAŻĄ (CZASAMI BRAK PLAŻY), KAMIENISTYM PODŁOŻEM. KĄPIEL W TAKICH MIEJSCACH JEST BARDZO NIEBEZPIECZNA (SZCZEGÓLNIE PRZY DUŻYM FALOWANIU).

BRZEG WYDMOWY

BRZEG KLIFOWY