🗊Презентация Өсімдіктердің радиацияға төзімділігі

Қазіргі адам қоғамының атом бомбалары мен ракеталарын жарып, дүниені ойрандап жатқан заманда тірі организмдердің, соның ішінде өсімдіктердің төзімділігін зерттеп, оларды опаттан сақтаудың әдістерін жасап шығару жұмыстарының қаншалықты маңызды болатындығы айтпаса да түсінікті.  Қазіргі адам қоғамының атом бомбалары мен ракеталарын жарып, дүниені ойрандап жатқан заманда тірі организмдердің, соның ішінде өсімдіктердің төзімділігін зерттеп, оларды опаттан сақтаудың әдістерін жасап шығару жұмыстарының қаншалықты маңызды болатындығы айтпаса да түсінікті. 

Ортада (үлпада) оттек концентрациясы азайғанда, өсімдікте сәуледен жарақаттану әсері төмендеп, ал оның концентрациясы көбейгенде, радиация эсері жоғарылайды. Осы «оттектік әсер» биологиялық құрылымдардың барлық деңгейінде молекулалықтан бастап ұлпаға дейін байқалады. Радиацияның молекулаларға тікелей әсері «нысана немесе тию» теориясы және ықтималдық болжам арқылы түсіндіріледі. Ортада (үлпада) оттек концентрациясы азайғанда, өсімдікте сәуледен жарақаттану әсері төмендеп, ал оның концентрациясы көбейгенде, радиация эсері жоғарылайды. Осы «оттектік әсер» биологиялық құрылымдардың барлық деңгейінде молекулалықтан бастап ұлпаға дейін байқалады. Радиацияның молекулаларға тікелей әсері «нысана немесе тию» теориясы және ықтималдық болжам арқылы түсіндіріледі.

Радиация әсерінен ядро мембранасы мен хроматиндерде де бүлінушілік байқалады. Хроматин құрылысына, ДНҚ бөлімшелерінің протеинсізденуі және ядро мембранасының өткізгіштігінің бұзылуына ДНҚ-азаның ырықталуының өзгеруі ықпал жасайды. Сондай-ақ, сәулелену ДНҚ молекуласындағы жарақатты қалпына келтіруге (жазылуға) қатысатын ферменттерді де бұзуы мүмкін. Радиация әсерінен ядро мембранасы мен хроматиндерде де бүлінушілік байқалады. Хроматин құрылысына, ДНҚ бөлімшелерінің протеинсізденуі және ядро мембранасының өткізгіштігінің бұзылуына ДНҚ-азаның ырықталуының өзгеруі ықпал жасайды. Сондай-ақ, сәулелену ДНҚ молекуласындағы жарақатты қалпына келтіруге (жазылуға) қатысатын ферменттерді де бұзуы мүмкін.

Осындай жэне басқа да ДНҚ мен хроматин деңгейіндегі бүлінушіліктер, ең соңында, белок синтезінің өзгеруіне, клеткалардың бөлінуі цикліне, хромосомдық ауытқуларға, клеткаларда мутациялық қүбылыстардың жиіленуіне, реттеуші жүйелердің бұзылуына жэне клеткалардың өліміне әкеліп соғады. Осындай жэне басқа да ДНҚ мен хроматин деңгейіндегі бүлінушіліктер, ең соңында, белок синтезінің өзгеруіне, клеткалардың бөлінуі цикліне, хромосомдық ауытқуларға, клеткаларда мутациялық қүбылыстардың жиіленуіне, реттеуші жүйелердің бұзылуына жэне клеткалардың өліміне әкеліп соғады.