🗊Презентация Алкалоидтар. Алкалоидтарға жалпы сипаттама, жіктелуінің негізгі принциптері, өсімдіктерде атқаратын қызметтері

Алкалоидтар - өсімдіктерде кездесетін, органикалық азотты қосылыстардың бірі. Олардың физиологиялық әсері өте күшті. Ол адам мен жануарлар үшін күшті у болып табылады. Бірақ аздаған дозаларда дәрі ретінде пайдаланылады. Алкалоидтар - өсімдіктерде кездесетін, органикалық азотты қосылыстардың бірі. Олардың физиологиялық әсері өте күшті. Ол адам мен жануарлар үшін күшті у болып табылады. Бірақ аздаған дозаларда дәрі ретінде пайдаланылады.

Қазіргі уақытта өсімдіктерден мыңдаған алкалоидтар бөліп шығарылған. Алкалоидтардың көбі жабықтұқымдылардың арасында кеңінен таралған. Әсіресе олармен көкнәр, алқалар, сарғалдақтар, бұршақтар, алабота, күрделігүлділер тұқымдастары бай. Қазіргі уақытта өсімдіктерден мыңдаған алкалоидтар бөліп шығарылған. Алкалоидтардың көбі жабықтұқымдылардың арасында кеңінен таралған. Әсіресе олармен көкнәр, алқалар, сарғалдақтар, бұршақтар, алабота, күрделігүлділер тұқымдастары бай. Алкалоидтарды анықтау және бөліп алу үшін көптеген тұнбаға түсіру және түсті реакциялар қолданылады. Мысалы, бірқатар алкалоидтар фосфорлы молибден қышқылы, танин, пикрин қышқылдары арқылы тұнбаға түсіреді.

Алкалоид деген ұғымды ғылымға алғаш енгізген неміс ғалымы Карл Мейсснер болатын. Бірақ бұл ұғым білімге Альберт Ладенбургтың химиялық словарында О. Якобсеннің публикациясынан кейін ғана қолданыла бастады. Алкалоид деген ұғымды ғылымға алғаш енгізген неміс ғалымы Карл Мейсснер болатын. Бірақ бұл ұғым білімге Альберт Ладенбургтың химиялық словарында О. Якобсеннің публикациясынан кейін ғана қолданыла бастады. Алкалоидтары бар өсімдіктер адамзатпен ерте заманнан бері медицина және де басқа да салаларда қолданылуда. Месопотамияда, дәрілік өсімдіктер түрлері б.з.д. 2000 жылдан бері белгілі болған. Б.з.д. І – ІІІ жылдарда Қытай елінде жазылған «үй өсімдіктерінің кітабы» атты кітабында медициналық бағытта опийндық мак пен эфедраның қолданылатындығы жазылған.

Алкалоид молекуласында С, Н, N атомдарынан басқа S, Cl және Br атомдары болуы мүмкін. Алкалоидтар алынатын зат атауының түбіріне “ин” жалғауы жалғанып аталады. Мыс., атропин (Atropa belladonna өсімдігінен алынған), стрихнин (Strychnos nux Vomіca өсімдігінен алынған). Көбінесе Алкалоидтар жіктелімі молекуланың көміртек-азотты құрылымына негізделеді. Алкалоидтардың өсімдіктердегі мөлшері өте аз (0,001-2%), бірақ кейбір өсімдіктердегі олардың мөлшері 10-18%-ке дейін жетеді. Алкалоидтар негізінен өсімдіктердің белгілі бір бөліктерінде (жапырағы, дәні, сабағы, тамырында) жинақталады. Олар өсімдіктердегі биохимиялық процестерде де маңызды рөл атқарады. Алкалоид молекуласында С, Н, N атомдарынан басқа S, Cl және Br атомдары болуы мүмкін. Алкалоидтар алынатын зат атауының түбіріне “ин” жалғауы жалғанып аталады. Мыс., атропин (Atropa belladonna өсімдігінен алынған), стрихнин (Strychnos nux Vomіca өсімдігінен алынған). Көбінесе Алкалоидтар жіктелімі молекуланың көміртек-азотты құрылымына негізделеді. Алкалоидтардың өсімдіктердегі мөлшері өте аз (0,001-2%), бірақ кейбір өсімдіктердегі олардың мөлшері 10-18%-ке дейін жетеді. Алкалоидтар негізінен өсімдіктердің белгілі бір бөліктерінде (жапырағы, дәні, сабағы, тамырында) жинақталады. Олар өсімдіктердегі биохимиялық процестерде де маңызды рөл атқарады.

Никотин көп мөлшерде ауыл шаруашылығында болатын зиянкестермен күресуде инсектицид есебінде қолданылады. Никотин көп мөлшерде ауыл шаруашылығында болатын зиянкестермен күресуде инсектицид есебінде қолданылады.

Анабазин- Азиялық анабазин өсімдігінің ең маңызды алкалоиды болып табылады. Никотин сияқты өте улы және күшті инсектицид болып табылады. Анабазин- Азиялық анабазин өсімдігінің ең маңызды алкалоиды болып табылады. Никотин сияқты өте улы және күшті инсектицид болып табылады.

Хинин- 1820 жылы хинин ағашының қабығынан табылған. Суда аз еритін түссіз зат, балқу температурасы: 177°С. Оның тұздарының дәмі ерекше ащы. Хинин- 1820 жылы хинин ағашының қабығынан табылған. Суда аз еритін түссіз зат, балқу температурасы: 177°С. Оның тұздарының дәмі ерекше ащы.

Гигрин – Оңтүстік Америкалық өсімдік кокадан бөлініп алынған өте қарапайым және маңызды алкалоид. Үлкен дозаларда – улы, ал аз мөлшерде – жалпы стимулдаушы әсер етеді.

Қорытынды Алкалоидтар өсімдіктердегі биохимиялық процестерде де маңызды рөл атқарады.  Кейбір алкалоидтар (стрихнин,тубокарин)өте улы болып келеді. Алкалоидтар туындыларының физиологиялық әсеріде күшті болып келеді. Соған байланысты медицинада да әр түрлі ауруларға қарсы дәрі ретінде кеңінен қолданылып келеді.Мысалы: морфин,эфедрин,атропин,папаверин және т.б. Қазіргі таңда алкалоидтарды көптеген өсімдіктерден бөліп алуда.

Пайдаланылған әдебиет Бейсембаева Р.Ұ., Төлегенова Б.Т. Биологиялық химия. Статикалық биохимиядан дәрістер курсы. Алматы: Қазақ университеті, 2007. Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет Google.kz

Сұрақтар: Алкалоидтарға анықтама беріңіз Алкалоидтар қандай өсімдіктерден алынады? Алкалоидтардың жіктелуін сипаттаңыз Алкалоидтарды бөліп алудың негізгі кезеңдерін атап, түсіндіріңіз Алкалоидтардың негіздік қасиеттерін түсіндіріңіз

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!! НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!