🗊Презентация Ekonomi̇k bi̇r mal olarak eği̇ti̇m

EKONOMİK BİR MAL OLARAK EĞİTİM Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü   Yrd. Doç. Dr. Eşref NURAL 2010 Trabzon

EĞİTİM Eğitim; önceden saptanmış ilkelere göre insanların davranışlarında belli gelişmeler sağlamaya yarayan planlı etkinlikler dizgesidir. Eğitim sonucunda bireyde davranış değişikliği gözlenmekte ve bu değişiklik bireyin üst düzey tepkilerde bulunma kabiliyetini arttırarak onu hayata daha hazır bir konuma taşımaktadır.

EKONOMİ Ekonomi: Sınırlı imkanlar ve kıt kaynaklar ile giderilmek istenilen çok çeşitli ihtiyaçlara ilişkin insan davranışlarını inceler. Ekonomi: Çalışma hayatındaki kişileri ve toplumu inceleyerek maddi refahın yollarını arayan bir bilim dalıdır. Ekonomi: Toplumda üretim ve tüketim faaliyetlerinin nasıl düzenleneceğini inceler ve bunlara ilişkin bilimsel kurallar belirler.

EKONOMİ Ekonomi İnsanların yaşayabilmek için üretme, ürettiklerini bölüş­me biçimlerinin ve bu faaliyetlerden değen ilişkilerin bütünüdür.

EKONOMİ Bir baş­ka ifadeyle, ekonomi, kıt kaynakların bireylerin ve toplumların sonsuz ge­reksinimlerini karşılayabilmek için, ortaya çıkan kaynakların kullanılması ve arttırılması ile ilgili sorunları inceleyen, ekonomik olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkilerini bilimsel kurallara bağlamaya çalışan bir bilimdir. Ekonomi bilimi, toplumsal ve bireysel gereksinimleri karşılanabilmesi için gerekli olan üretimi arttırmayı amaçlar(Nural 2008: 201)

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR İhtiyaç: Karşılanmadığı zaman acı ve üzüntü, karşılandığında ise sevinç ve haz veren duygular olarak tanımlanabilir. İhtiyaçlar genelde iki kısımda incelenebilir; zaruri ihtiyaçlar ve kültürel ihtiyaçlar. Zaruri ihtiyaçlar bir insanın yaşamını devam ettirmesi için olmazsa olmaz ihtiyaçlardır.Beslenmek böyle bir ihtiyaç olarak nitelendirilebilir.Kültürel ihtiyaçlar ise toplumdan topluma değişen öneme sahiptir.

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Mal: İnsanın ihtiyaçlarını doğrudan veya dolaylı karşılayan her şeye mal denir. Kullandığımız cihazlar, eşyalar vb. her şey birer maldır. Tüm insanlara yetecek bollukta olan ve fiyatı olmayan mallar ise serbest mal olarak adlandırılır.Hemen hemen tek örneği ise havadır.

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Mal eğer ki gözle görünüp elle tutulamıyorsa buna hizmet adı verilir. Televizyon, çamaşır makinesi vb. mallar uzun süre kullanılabildikleri için dayanıklı mal, yiyecek,akaryakıt vb. mallar tek kullanımda tüketildiği için dayanıksız mallar olarak adlandırılır.

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Bazı mallar ise bir başka malın üretiminde aracı rol oynar ki bunlara da ara mal denir. Pamuktan yapılan bir gömleğin üretiminde kullanılan pamuk ipliği gibi. Üretim: Kıtlığa karşı olarak insan ihtiyaçlarını karşılamak için mal ve hizmetin sürekli artırımıdır.

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Üretim çeşitleri; Şekil faydası: Bir top kumaştan elbise yapıldığında kumaşın çoğu kısmı atılsa bile kalan kısmı insan ihtiyaçlarına cevap verdiği için faydalıdır. Yani bir üretim gerçekleşmiştir. Mekan faydası: Bir malın yerinin değiştirilmesi ile faydalı hale getirilmesidir. En iyi örneği ticarettir.

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Zaman faydası: Bolluk zamanında stoklanan yiyecekler kıtlık zamanında kullanıldığında fayda sağlar. Bu da bir üretim çeşididir. Mülkiyet faydası: Koskoca bir konakta tek başına yaşayan biri bu konağı pansiyona çevirirse mülkiyet faydası sağlar. Böylelikle üretime katılmış olur

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Tüketim: Malların ihtiyacı karşılamak üzere kullanılmasına tüketim denir. Kıtlığa karşı sürekli yapılması gereken şey ise üretimdir. Marjinal Analiz : Mevcut koşullar değiştiği zaman ne olacağının incelenmesidir. Marjinal fayda: Son tüketilen birimin bize sağladığı yarar. Marjinal Maliyet: Üretimdeki bir birimlik artışın toplam maliyette meydana getireceği artışa marjinal maliyet denir

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Milli Gelir: Ekonomi Bilimi'nin tanımladığı dört üretim faktörü olan doğal kaynaklar, emek, sermaye üretim faktörlerine dağıtılan rant, ücret, faiz ve kar gelirlerinin toplamı Milli Gelir'i verir. Mili Gelir, GSMH değerinden Amortismanlar ve Dolaylı Vergiler düşürüldükten sonra bulunan bir değerdir.

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Talep: Talep istek demektir. Satın alma isteğini ve arzusunu ifade eder. Ancak her istek ve arzu talep anlamına gelmez. Bir isteğin ekonomik anlamda talep sayılabilmesi için yeterli satın alma gücü ile desteklenmiş olması gerekir.

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Talep kanunu: Bir malın fiyatı düştükçe alıcıların ondan talep edecekleri miktarların artması, fiyatı yükseldikçe bu miktarların azalmasıdır. Talebin Özellikleri: Satın alma isteğinin var olması, Satın alma gücünün var olması, Belirli bir zaman veya dönem içinde oluşması, Belirli bir piyasanın bulunması, Belirli bir fiyatın bulunması.

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Talebe Etki Eden Faktörler: Mal ve hizmetin fiyatı, Kişinin geliri, Kişinin alışkanlıkları, tercih ve gelenekler, Malın karşıladığı ihtiyacın şiddet derecesi.

BAZI EKONOMİK KAVRAMLAR Arz: Arz, mal ve hizmetlerin belirli bir fiyat karşılığında müşteriye sunulması ve satılmak istenmesidir. Arzın Özellikleri: Arzın özellikleri de talepteki gibidir. Belirli bir piyasa, Belirli bir zaman parçası, Belirli fiyat dizileri gibi konulardır.

EKONOMİNİN EĞİTİME ETKİSİ Toplumsal evrimin her aşamasında ekonomi eğitimi etkilemiş, eğitimin amaçları ve içeriği üzerinde belirleyici bir rol oynamıştır. Eğitim, yetiştirdiği insana kazandıracağı nitelikleri belirlerken ekonominin istek ve beklentilerini göz önünde bulundurmuştur.

EKONOMİNİN EĞİTİME ETKİSİ Ekonomik yapıda meydana gelen değişmeler ve gelişmeler eğitimi de etkilemiştir. Eğitim, ulusal ekonomiye değerler birikimi olan ekonomik insan kazandırır. Eğitimin ekonomik görevleri hem bireysel hem de toplumsaldır(Nural, 2008: 203).

EĞİTİMİN EKONOMİK İŞLEVLERİ Eğitimin Bireysel görevlerine bakıldığında; Eğitim bireye geçimini sağlayacak ekonomik kazanç sağlar. Eğitim kişiye tüketim teknolojisini daha rasyonel bir şekilde kullanabilme becerisini kazandırır. Eğitim kişiye eğirim sistemini daha ekonomik bir biçimde çalıştırabilme yeteneği sağlar ve bunun gelişmesine yardımcı olmak şeklinde sıralanabilir.

EĞİTİMİN EKONOMİK İŞLEVLERİ Toplumsal görevleri ise; Toplumdaki bireylere belli bir beceri kazandırarak onları üretici duruma getirerek, endüstri, tarım ve hizmet alanlarında gereksinim duyulan insan gücünü yetiştirmektedir. Eğitim işgücünün verimliliğini arttırır. Dolayısıyla ekonominin büyümeye anlamlı bir katkı sağlar. Artan verimlilik farklı eğitim düzeylerinde işgücünden elde edilen kazançlarda farklılığa neden olur.

EĞİTİMİN EKONOMİK İŞLEVLERİ Yetişkin eğilimi, okuma-yazma programlan ve uzaktan eğitim programları da insan sermayesine yatırımın bir parçasını oluşturur(Nural, 2008: 203).

EĞİTİMİN EKONOMİK İŞLEVLERİ Eğitimin yarattığı gelir artışı; Eğitimin toplumsal ve bireysel getirilen, Üretim faktörü olarak eğitimin ulusal gelirin büyümesine olan katkısı olarak iki şekilde ele alınabilir.

EKONOMİ VE EĞİTİM İLİŞKİSİ Harbison kalkınmayı “bireylerin refah düzeylerini yükseltmek amacıyla siyasal iktidarın belli ekonomi ve politikalar izleyerek toplumun yapısını değiştirme girişimi “ olarak tanımlıyor. Ekonomik olaylar arasında neden-sonuç ilişkilerini bilimsel kurallara bağlamaya çalışan ekonomi; kit kaynakların insanların sonsuz gereksinimlerini karşılayamaması nedeniyle ortaya çıkan, kaynakların kullanılması ve artırılması ile ilgili sorunları inceleyen bilim dalıdır(Ocak, 2007: 1).

EKONOMİ VE EĞİTİM İLİŞKİSİ Eğitimin amacı ise, bireylerin tutum ve davranışlarında değişiklik yapmaktır. Bireyde oluşturulacak istendik davranışların toplumun, ekonominin ve bireyin beklentilerine uygun olması gerekir(Ocak, 2007: 1).

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Eğitim (bilgi), ekonomik bir maldır; hizmet şeklindeki bir maldır. Ekonomik malın (üretiminin) uzun ve kısa vadelisi olabilir. Eğitim (uzmanın, ilim adamının yetiştirilmesi) ise daima uzun vadelidir. Fakat köklü bir yatırım malıdır. Çünkü ülkeyi her yönden kalkındıracak olanlar bu vasıflı elemanlardır. Bir ilim adamının yetişmesi bilindiği üzere ortalama on beş-yirmi yılı içine almaktadır.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Tüketim yönünden ise aradaki farkları şöyle açıklayabiliriz: Tüketim, yerine göre harcamak, kullanmak, yararlanmak anlamlarına da gelmektedir. Ekonomik mal, tüketildikçe (kullanıldıkça) yok olur, kullanılmazsa olduğu gibi kalır. Örneğin elbise giyilirse eskir, tebeşir kullanılırsa tükenir, yok olur. Kullanılmazsa aynen kalır.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Eğitim(bilgi) ise, tüketildikçe artan bir maldır "İşleyen demir ışıldar" atasözünde de anlatılmak istenildiği gibi insan, öğrettikçe bilgisi azalmaz, aksine artar. Eğer insan bildiklerini başkasına anlatamazsa bu sefer unutmaya başlar.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Ekonomik maldan (tüketim için sunulan maldan) yararlanmada genellikle eşitlik olduğu halde eğitimden yararlanmada eşitlik yoktur. Eğitimin tüketiminde(kullanımında) mutlaka bir başkasına ihtiyaç vardır. Yani öğrenciye ihtiyaç vardır.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Ekonomik malın tüketiminde ise (kullanımında, ondan yararlanmada) mutlaka bir başkasına ihtiyaç yoktur. Eğitimde doyum noktası yoktur. Her alt eğitim bir üst eğitime adeta bir basamak oluşturmaktadır. Örneğin insan dünyayı öğrenmiş olsa, bu sefer fezayı da öğrenmek istemektedir.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Ekonomide arz, talebe bağlıdır. Talep varsa malın üretimine devam edilir. Eğer talep kalmamışsa o malın üretimine de devam edilmez. Yeni ürün çıkarılır. Yoksa müşteriye, alma konusunda hiçbir firma baskı yapamaz ve yapmak istese de buna gücü yetmez.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Eğitimde ise arz önce, talep sonradır. Eğitimde arz demek, okul yaptırmak, öğretmen yetiştirmek, araç gereç sağlamak demektir ve bunların sağlanması uzun vadelidir. İhtiyaç anında hemen temin edilemezler. Talep de, çocukların veya gençlerin okuma isteğinde bulunmaları, okullara eğitim için başvurmaları halleridir.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Ayrıca eğitime istek duymayanlarda istek uyandırmak da eğitimcinin görevidir. "Ben buradayım, gelirse öğrenci okuturum" denilemez. Gerekirse öğretmen velinin ayağına gidecek, okumanın faydalarını anlatacak; örneğin çocuğun çiftçi olsun ama bilgili çiftçi olsun, şeklinde vatandaşları çocuklarını okutmaya teşvik edilecektir.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Ekonomik malın bir alış ve satış fiyatı vardır. Eğitimde ise bu özel eğitimde, özel okullarda söz konusudur. Özel okullar bir çeşit ticarethanedir; ticaretini (alım ve satımını) yaptıkları mal da eğitimdir. Bir malın satış fiyatı iki açıdan açıklanabilir. Birincisi, müşterinin bir mala ödediği fiyat (alış fiyatı), aynı zamanda o malın satış fiyatını gösterir. İkincisi, tüccarın, maliyet veya alış fiyatına kendi kârını da ekleyerek belirlediği yeni fiyat demektir.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Maliyet fiyatı: Bir malın üretimi için harcanan toplam paradır. Maliyet masrafı bir mal veya hizmeti satışa hazır hale getirebilmek için yapılan tüm harcamalardır. Söz konusu malın bir birimini üretmek için kullanılan unsurların veya girdilerin değerine eşittir(Nural, 2008: 206) Ekonomide, bir malın maliyet fiyatı kesin olarak hesaplanabilir. Böylece tüccar zarar etmekten kurtulur.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Ancak, eğitimde maliyet kesin olarak hesaplanamaz. Devlet tarafından açıklanan rakamlar, kesin maliyeti değil, öğrencilerin yalnız devlete ne kadara mal olduklarını gösteren rakamlardır. Başka bir ifade ile devlet tarafından okul veya öğrenci başına harcanmış olan paraları ifade eder. Yani esas maliyetin bir kısmını gösterir.

EKONOMİK BİR MAL OLAN EĞİTİMİN DİĞER EKONOMİK MALLARDAN FARKLARI Eğitimde kesin maliyeti hesaplayabilmek için ayrıca öğrencinin öğrencilik yılları boyunca ailesinden aldığı paraların da hesaplanması gerekir. Bunu hesaplamak ise hiçbir zaman mümkün olmamaktadır.

EĞİTİMDE YATIRIM YAKLAŞIMI Bu yaklaşımın felsefesi, toplumsal istem yaklaşımınkine taban tabana ters düşmektedir. Bu iki yaklaşımı birbirinden ayıran incelikler ne olursa olsun, toplumsal istem yandaşları, toplumun tüm öğeleri arasında eğitim hizmetinin, her zaman en çok olması gerektiği görüşünü savunurlar.

EĞİTİMDE YATIRIM YAKLAŞIMI Okul çağından sonra, öğrencilerin durumunu, istihdam olanaklarını, bu öğrenimlerinden elde edecekleri yararları, hiç hesaba katmazlar. Oysa bu yararların bir bilânçoya konu edilecek ölçüde önemi olduğu bilinmektedir.

EĞİTİMDE YATIRIM YAKLAŞIMI Eğitsel Verim Oranı Herhangi bir verim oranı gibi eğitsel verim oranı, şu iki konu üzerine yapılacak hesaplardan anlaşılır. 1- Yarar: Yararı hesaplamak için, öğretim düzeyi, yaş ve kazancı içeren bir çizelge çıkış noktasını oluşturmalıdır. Bu istatistikler bütün aktif yaş boyunca yapılan, önceki eğitim düzeyine oranla her eğitim düzeyi ile elde edilen kazançların hesaplanmasına yardım edecektir. Bu artık kazançların bir üst düzey eğitimle sağlanmadığından verim oranının hesaplanmasında söz konusu kazançların bir kısmı, genellikle üçte ikisi hesaba katılır.

EĞİTİMDE YATIRIM YAKLAŞIMI 2-Maliyet: Bir ekonomide, eğitimin belli bir düzeyine ayrılmış kaynakların tümü ki bu durumda kaynaklar vergi öncesi kazançlarla karşılaştırılarak toplumsal verim oranı elde edilecektir. Çalışmış olsalardı, elde edecekleri gelir artışları ile öğrencilerin öğrenimleri için yaptıkları bireysel giderler karşılaştırılacaktı. Bu sonuncu maliyetin hesaplanmasında bireysel verim oranı ve vergiler ödendikten sonraki kazançlar temel alınacaktır.

EĞİTİMDE YATIRIM YAKLAŞIMI Eğitim Düzeyi ve Gelir Eğitimde verim oranı yaklaşımının temel varsayımı, gelir ve eğitim düzeyi arasındaki ilişkiye dayanmaktadır. Burada sorun iki yönlüdür. Bir yandan salt eğitim düzeyinden sağlanan gelirin miktarını saptamak söz konusudur. (Çünkü gelirin saptanmasına ilişkin öteki etmenler de vardır.)

EĞİTİMDE YATIRIM YAKLAŞIMI Toplam geliri hesaba katma, birinci durumda, verim oranına gerçek değerinden daha fazla değer verilmesine, ikinci durumda gerçek değerinin altında değer verilmesine neden olacaktır. Verim oranlarının anlamı, yukarıdaki soruna bulunacak çözüm yoluna bağlıdır demek, durumu fazla büyütmek olmaz. Çünkü bugün doğruluğu tartışma götürür olan bu sorunu inceleyen araştırmalar beklenen sonucu vermemiştir

EĞİTİMDE YATIRIM YAKLAŞIMI Verim Oranı ve İş Piyasası Eğitim yatırımında verim oranı, şu ya da bu kesime daha fazla ya da daha az yatırım yapmak için anlamlı göstergeler olduğu anlaşılmıştır. Gerçekten, yatırımdaki artma ya da azalma, yarar ve maliyetleri değiştirmektedir. Hangi durumda çalışan diplomalıların gelirleri arasındaki farklar çoğalır, hangi durumda öğrenciler şu ya da bu tür öğrenimleri izlemeye özendirilirler ya da güvenleri kırılır.

EĞİTİMDE YATIRIM YAKLAŞIMI Verim Oranı ve Uzun Dönemde Ekonomik Büyüme Eğitimde maliyeti yarar çözümlemesi yandaşları makro ekonomik açıdan, verim oranının çok yetersiz bir araç olduğunu bilmektedirler. Bununla birlikte, verim oranını hesaplamanın yararlı olabileceğini yineleyelim. Hatta iş piyasasında geçerli olan ücretlerin nitelikli işgücü verimliliği ile herhangi bir ilişkinin kesin olmadığı durumda bile.

EĞİTİMDE YATIRIM YAKLAŞIMI Ayrıca verim oranından gelecekteki eğitim yatırımlarına da ışık tutmak üzere yararlanılacaktır. Ancak her niteliğe karşılık olan ücret düzeyini ve her tür insan gücünün ürüne katkısını çok iyi yansıtması gerekir. Piyasa fiyatlarının tam nitelikli insan gücünün verimliliği örneğin daha önce sözü edilen hizmet kesimi işçileri için olduğu gibi yansıtma güçlükleri olduğu kanısı uyanan herkese saymaca ücret temel alınarak verim oranı yaklaşımından yararlanması önerilebilir

EĞİTİMDE YATIRIM YAKLAŞIMI Ama saymaca ücret kullanmak ne demektir? Yani kabul etmek gerekir ki, bu tür insan gücü için belirtilen istem gerçek istem değildir. Bu istem gerçek gereksinmelerin altında ya da üstündedir. Öyleyse saymaca ücretlerin saptanması bu gereksinmelerin kestirilmesi ile olanaklıdır.

Sorular 1.Bolluk zamanında stoklanan yiyecekler kıtlık zamanında kullanıldığında fayda sağlaması hangi üretim çeşididir? a) şekil faydası b) mekan faydası c) zaman faydası d) mülkiyet faydası e) milli gelir cevap:c

I) Kullandığımız veya tükettiğimiz zaman karşılığında değerli bir meblağ ödediğimiz maldır. I) Kullandığımız veya tükettiğimiz zaman karşılığında değerli bir meblağ ödediğimiz maldır. II) Doğada bol miktarda bulunan para ödemeden sahip olduğumuz maldır. III) Üreticinin başka bir üreticiye bıraktığı kendi malından vazgeçerek terk ettiği kısımdır. 2.Yukarıda tanımları verilen kavramların sırası hangisi gibidir? a) Ekonomi-pazar- ekonomik mal b) Serbest mal- ekonomik mal- Pazar c) Serbest piyasa ekonomisi- Pazar payı- ekonomik mal d) Ekonomik mal- serbest mal- Pazar payı e) Ekonomik mal- serbest mal- ikame mal cevap:d

Bir malın ilk biriminden elde edilen faydanın son biriminden de elde edilmesi ……….. … 3. Cümledeki boşluk aşağıdakilerden hangisiyle doldurulursa doğru olur? Zaman faydasıdır. Mekan faydasıdır. Marjinal faydadır. Kardır. Maliyettir. cevap: c

4. Aşağıdakilerden hangisi eğitimin diğer ekonomik mallardan farkı değildir? Eğitimin tüketiminde(kullanımında) mutlaka bir başkasına ihtiyaç vardır. Eğitimde doyum noktası yoktur. Eğitimde talep önce, arz sonradır. Eğitime istek duymayanlarda istek uyandırmak eğitimcinin görevidir. Eğitimden yararlanmada eşitlik yoktur. cevap:c

5. Aşağıdakilerden hangisi talebin özelliklerinden değildir? 5. Aşağıdakilerden hangisi talebin özelliklerinden değildir? Satın alma isteğinin var olması Belirli bir piyasanın bulunması Belirli bir fiyatın bulunması Satın alma gücünün var olmaması Belirli bir zaman veya dönem içinde oluşması cevap:d

KAYNAKÇA 1. Nural, Eşref(2007). “Eğitimin Ekonomik Temelleri”, Eğitim Bilimine Giriş(Editör: Figen Ereş). Maya Akademi Yayınları. Ankara 2. Ocak, Gürbüz(2007). Eğitimin Ekonomik Temelleri. http://www2.aku.edu.tr/~gocak/2007dersnot/EBG/ekonomiktemelleri.pdf 3. Kızıloluk, Hakkı(2007). Ekonominin Eğitimin Amaçları ve İçeriği Üzerindeki Etkileri. www.cumhuriyet.edu.tr/edergi/makale/1495.pdf

Hazırlayan: 281683- Selin Satır İlköğretim Matematik Öğretmenliği 4-A