🗊Презентация Podstawowe pojęcia ekonomii

Podstawowe pojęcia ekonomii

Podstawowe pojęcia mikroekonomiczne

Siły rynkowe, czyli popyt i podaż

Co wspólnego mają ze sobą te wszystkie zdarzenia? susza na południu europy – ceny oliwy z oliwek w supermarketach na całym kontynencie idą do góry o 20% mistrzostwa EURO 2012 – ceny pokoi hotelowych w Warszawie wzrastają nawet o 500% wojna na Bliskim Wschodzi – ceny benzyny w Europie rosną, spada cena samochodów wybucha epidemia ptasiej grypy – cena leku Tamiflu w ciągu 2 miesięcy rośnie z 40pln do 440pln

Siły podaży i popytu Podaż i popyt to siły, które wprawiają w ruch gospodarkę rynkową. Decydują one o wytwarzanej ilości każdego z dóbr, a także o cenie, po której jest ono sprzedawane.

Podaż (sprzedawcy) Popyt (nabywcy)

Rynki konkurencyjne Sformalizowane: Nabywcy i sprzedawcy spotykają się w wyznaczonym czasie i miejscu, w którym pewien organizator aukcji pomaga im ustalić cenę i doprowadzić do transakcji np.: Nowojorska Giełda NYSE, aukcja obrazów w domu aukcyjnym

Analizowanie procesu rynkowego analizowanie procesu rynkowego – upraszczając to analizowanie: Popytu Podaży Cen

Czym jest rynek? rynkiem nazywamy grupę nabywców i sprzedawców konkretnego dobra lub usługi nabywcy decydują grupowo o popycie na ten produkt sprzedawcy decydują grupowo o podaży tego produktu

Rynki konkurencyjne Mogą być wysoce zorganizowane / sformalizowane (rynki rolne, giełda…) bądź mniej sformalizowane (rynk pomarańczy w Warszawie, rynek na korepetycje z języka angielskiego w Krakowie…)

Rynki zorganizowane nabywcy i sprzedawcy spotykają się w wyznaczonym czasie i miejscu, w którym pewien organizator aukcji pomaga ustalić cenę i doprowadzić do zawarcia transakcji przykład: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie

Mniej sformalizowane rynki Przykład: rynek jabłek nabywcy nie spotykają się w żadnym konkretnym momencie sprzedawcy działają w różnych miejscach i mają na sprzedaż nieco odmienne produkty nie ma żadnego organizatora aukcji, który ogłaszałby cenę każdy sprzedawca wywiesza cenę porcji lodów w swoim sklepie i każdy nabywca decyduje się na kupno takiej, a nie innej ilości lodów w konkretnym sklepie

Mniej sformalizowane rynki nie sformalizowane, ale nabywcy i sprzedawcy tworzą rynek każdy nabwyca wie, że może wybrać któregoś z kilki sprzedawców każdy sprzedawca jest świadom, że jego produkt jest podobny do tego oferowanego przez innych sprzedawców o cenie i ich sprzedawanej ilości nie decyduje, żaden pojedynczy nabywca lub sprzedawca. cena i ilość zostają określone przez wspólne działanie wszystkich nabywców i sprzedawców na rynku

CENA i ILOŚĆ zostają określone przez wszystkich nabywców i sprzedających przez współdziałanie na rynku

Założenie: Rynki są doskonale konkurencyjne

Rynki doskonale konkurencyjne: Oferowane na sprzedaż dobra są takie same Jest tak wielu nabywców i sprzedawców, że żaden pojedynczy nabywca lub sprzedawca nie jest w stanie wpłynąć na poziom ceny rynkowej. nabywcy i sprzedawcy działający na rynkach doskonale konkurencyjnych, muszą zaakceptować cenę wyznaczoną przez rynek – są cenobiorcami Na rynku doskonale konkurencyjnym wszyscy nabywcy i sprzedawcy posiadają pełną wiedzę dotyczącą ceny oraz ilości produktów Brak barier wejścia na rynek, wyjścia z rynku

Wielkość zapotrzebowania Wielkość zapotrzebowania (quantity demanded – wielkość popytu) – ilość dobra, która nabywcy chcą i mogą kupić

Prawo popytu Wielkość zapotrzebowania się zmniejsza, kiedy cena stale wzrasta, a jeśli cena maleje, to wielkość zapotrzebowania się odwrotnie do ceny. Związek między ceną a wielkością zapotrzebowania potwierdza się w przypadku większości dóbr w gospodarce Prawo popytu: przy wszystkich pozostałych czynnikach niezmienionych, kiedy cena dobra się zwiększa, wielkość zapotrzebowania na to dobro maleje, a kiedy cena spada, wielkość zapotrzebowania wzrasta

Wyznaczniki popytu. Co określa popyt na dane dobro? Cena Dochód Ceny dóbr pokrewnych Gusta Oczekiwania Liczba nabywców

Plan popytu Plan popytu – zestawienie, w którym ukazuję się związek między ceną dobra a wielkością zapotrzebowania na to dobro (przy wszystkich innych czynnikach stałych, mogących wpływać na wielkość zakupów dokonywanych przez nabywców tego dobra) Może być przedstawione w formie tabelki lub wykresu

Krzywa popytu Krzywa popytu pokazuje, jak zmieni się wielkość zapotrzebowania na dobro, kiedy cena tego dobra się zmieni, przy wszystkich stałych, innych zmiennych, które wpływają na nabywców Kiedy jedna z tych innych zmiennych (poza ceną) się zmienia, krzywa popytu się przesuwa

Przesunięcie krzywej popytu Kiedy którykolwiek z wyznaczników popytu (poza ceną) zmienia się – następuje przesunięcie krzywej popytu

Przesunięcia krzywej podaży

Przesunięcia / ruch po krzywej podaży

Podaż Ilość oferowana (quantity supplied) pewnego dobra lub usługi stanowi taką ilość, którą sprzedawcy chcą i mogą sprzedać. Istnieje wiele czynników od których zależy ilość oferowana, jednak znowu to cena będzie odgrywać w analizie główną rolę. Przykłady…

Prawo podaży Ilość oferowana rósnie, kiedy cena się zwiększa i maleje, kiedy cena się zmniejsza, mówimy, że związek ilości oferowanej i ceny danego dobra jest dodatni. Związek między ceną a ilością oferowaną jest nazywany prawem podaży: przy innych poza ceną, czynnikach stałych wzrost ceny dobra powoduje wzrost ilości oferowanej; natomiast kiedy cena spada, ilość oferowana również się zmniejsza.

Jakie czynniki wypływają na podaż Cena Cena zużywanych zasobów / Surowce Technologia Oczekiwania Liczba sprzedawców

Przesunięcia krzywej podaży

Przesunięcia krzywej podaży Kiedy którykolwiek z wyznaczników podaży (poza ceną) zmienia się – następuje przesunięcie krzywej popytu

Plan podaży Plan podaży – zestawienie, w którym ukazuję się związek między ceną dobra a ilością oferowaną dobra (przy wszystkich innych czynnikach stałych, mogących wpływać na wielkość oferty producentów tego dobra) Może być przedstawione w formie tabelki lub wykresu

Popyt i podaż razem Jak popyt i podaż razem określają ilość dobra, która zostanie sprzedana oraz cenę rynkową?

Równowaga popytu i podaży Cena równowagi – miejsce przecięcia krzywych Przy cenie równowagi, ilość zapotrzebowania jest równa ilość oferowanej produktu

Cena równowagi

Nadwyżka podaży

Nadwyżka popytu

Nadwyżka popytu

Nadwyżka podaży

Elastyczność w ekonomii Elastyczność – miara wrażliwości wielkości zapotrzebowania (lub ilości oferowanej) na zmianę jednego z czynników decydujących o ich poziomie.

Cenowa elastyczność popytu i czynniki,od których zależy jej poziom

Cenowa elastyczność popytu – miara siły reakcji wielkości zapotrzebowania na dobro na zmianę ceny tego dobra. Jest ona wyrażona w formie ilorazu procentowej zmiany wielkości zapotrzebowania oraz procentowej zmiany ceny. Popyt na pewne dobro jest elastyczny → wielkość zapotrzebowania silnie reaguje na zmiany ceny, albo nieelastyczny → wielkość zapotrzebowania słabo reaguje na zmiany ceny.

Czynniki, od których zależy poziom elastyczności popytu: dostępność bliskich substytutów; dobra pierwszej potrzeby a dobra luksusowe; definicja rynku; długość analizowanego okresu.

Obliczanie cenowej elastyczności popytu:

Elastyczność i jej zastosowania Popyt: elastyczny- wielkość zapotrzebowania silnie reaguje na zmiany ceny nieelastyczny- wielkość zapotrzebowania słabo reaguje na zmiany ceny

Popyt nielestyczny: elastyczność jest mniejsza od 1

Popyt o elastyczności jednostkowej: elastyczność wynosi 1

Popyt elastyczny: elastyczność jest większa od 1

Popyt doskonale elastyczny: elastyczność równa się nieskończoności

Utarg całkowity a cenowa elastyczność poputu

Dochodowa elastyczność popytu jest miarą zmiany wielkości zapotrzebowania, spowodowanej zmianą dochodu nabywców.

Mieszana elastyczność popytu stanowi miarę reakcji zapotrzebowania na jedno dobro na zmianę ceny innego dobra.

Podstawowe pojęcia makroekonomiczne

Makroekonomia zajmuje się w m.in. Następującymi zagadnieniami dotyczącymi całej gospodarki: produkcja zatrudnienie popyt inwestycje ogólny poziom cen Identyfikacja siły i czynniki określające kształtowanie się poziomów i zmian tych agregatów

Makroekonomia ma do spełnienia dwie podstawowe funkcje: poznawczą – makroekonomia próbuje określić, wyjaśnić i przewidzieć występowanie i przebieg zjawisk i procesów gospodarczych. Studiowanie makroekonomii pozwala zatem zdobyć wiedzę i zrozumieć zachodzące procesy gospodarcze, poznać ich przyczyny i konsekwencje aplikacyjną – makroekonomia usiłuje określić skuteczne sposoby oddziaływania rządu na przebieg procesów gospodarczych

Niektóre pytania na które stara się odpowiedzieć makroekonomia: Jakie czynniki określają dochód narodowy i poziom produkcji? Co określa ogólny poziom cen i jaki jest wskaźnik inflacji? Jakie determinanty określają zatrudnienie w gospodarce i poziom bezrobocia w danym kraju? Jakie decyzje powinien podjąć rząd, aby przeciwdziałać inflacji, bezrobociu i recesji? Jaka polityka monetarna i fiskalna państwa wpływa na ogólny poziom cen, dochodu, produkcji, zatrudnienia i poziomu bezrobocia?

Teoria wzrostu Teoria wzrostu gospodarczego stara się uchwycić czynniki, które decydują o zmianach podstawowych makrowielkości gospodarczych, tj. produkcji, inwestycji, konsumpcji czy zatrudnienia.

Czynniki wzrostu gospodarczego 1. Historyczne praca kapitał ziemia 2. Modelowe bezpośrednie (zatrudnienie i wydajność pracy) pośrednie (majątek produkcyjny i jego efektywność oraz inwestycje i ich efektywność) 3. Systemowe tradycyjne: zasoby naturalne, kapitałowe ludzkie nowoczesne: postęp naukowo-techniczny i organizacyjny postęp w kierowaniu gospodarką: zmiany strukturalne i międzynarodowy podział pracy społeczne: infrastruktura społeczna i ekonomiczna rynkowe: konkurencja i równowaga specjalne: proporcjonalność i dysproporcje rozwoju

Stagnacja Stagnacja – sytuacja gospodarcza w której mamy do czynienie z niskim lub zerowym wzrostem gospodarczym, często stagnacji towarzyszy wysokie bezrobocie, niska skłonność do inwestowania i nikłe perspektywy osiągania zysków.

Wahania gospodarcze trend (tendencja rozwojowa) wahania koniunkturalne (cykliczne) wahania przypadkowe (nieregularne, niecykliczne) wahania sezonowe

cykl koniunkturalny periodyczne wahania wielkości agregatowych (tj. produkcja, zatrudnienie, inwestycje, dochód narodowy) wokół trendu klasyczny cykl koniunkturalny składa się z czterech podstawowych faz: recesji (kryzysu), depresji (dna koniunkturalnego), ożywienia i rozkwitu (boomu, szczytu koniunkturalnego)

Kryzys (recesja) – pierwsza faza cyklu gospodarczego Zazwyczaj trwa kilka miesięcy. Charakteryzuje się nadprodukcją, czyli rozpiętością między popytem i podażą. W wyniku nadprodukcji następuje zaostrzenie konkurencji między producentami, spadek cen, odczuwalny brak środków pieniężnych, krachy giełdowe, spadek produkcji, który powoduje obniżenie się PKB, a także przyczynia się do wzrostu bezrobocia i spadku płac.

Depresja Depresja - zwana często dnem kryzysu zazwyczaj trwa od 6 miesięcy do 5 lat i charakteryzuje się stabilizacją ogólnej działalności gospodarczej na bardzo niskim poziomie. W fazie tej następuje zahamowanie spadku produkcji i tym samym spadku PKB, a także stabilizacja zatrudnienia, cen, zysku i stopy zysku. Gospodarka osiąga wówczas równowagę, lecz na bardzo niskim poziomie, dlatego określana jest bardzo często dnem koniunkturalnym

Ożywienie Trzecia fazą cyklu gospodarczego, zazwyczaj trwa od kilku miesięcy do 2-3 lat i charakteryzuje się ruchem ogólnego poziomu aktywności gospodarczej, czyli wzrostem inwestycji w gospodarce, co w efekcie prowadzi do zwiększenia produkcji i tym samym PKB, spadkiem bezrobocia i wzrostem płac. Faza ta może trwać aż do momentu, gdy gospodarka zbliży się do poziomu pełnego zatrudnienia, lub też może ona zostać bardzo szybko zahamowana przez kolejną recesję.

Rozkwit (boom) Ostatnia fazą cyklu gospodarczego i trwa od kilku miesięcy do 2 lat. Faza ta zaczyna się wówczas, gdy ogólny poziom aktywności gospodarczej, czyli PKB, zatrudnienie, płace przestają wzrastać.

Zasoby / Strumienie w gospodarce Można wymienić wiele przykładów wyjaśniających podstawowe różnice między zasobem a strumieniem: zapasy surowców i materiałów oraz zapasy wyrobów gotowych w przedsiębiorstwie są zasobami, zaś produkcja i sprzedaż są strumieniami bogactwo konsumenta stanowi zasób, zaś jego dochody i wydatki są strumieniami pieniądz jest zasobem, zaś wydatki są strumieniem kapitał zaangażowany w gospodarce jest zasobem, a nakłady inwestycyjne przeznaczone na zwiększenie zasobu są strumieniem liczba bezrobotnych stanowi zasób, zaś liczba osób tracących pracę w pewnym czasie (np. w ciągu miesiąca, kwartału) jest strumieniem dopływającym do zasobu bezrobocia

Produkt krajowy brutto PKB (ang. Gross Domestic Product - GDP) stanowi miarę produkcji wytworzonej w ciągu roku przez czynniki wytwórcze znajdujące się na terenie danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem. produkt krajowy brutto można obliczyć trzema sposobami: poprzez sumowanie produktów, poprzez sumowanie dochodów, poprzez sumowanie wydatków.

Metoda sumowania produktów polega na sumowaniu wartości produkcji dóbr i usług w różnych gałęziach gospodarki, np. w przemyśle, budownictwie, rolnictwie, leśnictwie itp. w ciągu roku. Przedsiębiorstwa, aby wytwarzać dobra lub świadczyć usługi, nabywają usługi świadczone przez gospodarstwa domowe, ale jednocześnie kupują środki i przedmioty pracy od innych przedsiębiorstw. Aby więc uniknąć podwójnego liczenia, każde przedsiębiorstwo nalicza tylko wartość dodaną. Wartość dodana to przyrost wartości dóbr będący efektem danego procesu produkcji. Oblicza się ją przed odjęcie od wartości dóbr wyprodukowanych w danym przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych czynników produkcji zużytych przy wytwarzaniu tych dóbr.

Dobra finalne / dobra pośrednie Z pojęciem wartości dodanej ściśle związane jest rozróżnienie między dobrami finalnymi i pośrednimi. Dobra finalne - dobra, które nabywane są przez ostatecznych użytkowników, czyli nie są przeznaczone do dalszej obróbki czy odsprzedaży. Dobra pośrednie - dobra lub usługi, które są w całości zużywane przez przedsiębiorstwa przy wytwarzaniu innych dóbr lub usług, W omawianym wcześniej przykładzie młode byczki, surowa skóra i wyprawiona skóra są dobrami pośrednimi, a buty są dobrem finalnym.

Metoda sumowania dochodów polega na zsumowaniu płac i zysków, jakie uzyskiwane są przez różne podmioty gospodarcze wytwarzające PKB. Metodę tą można wyjaśnić na przykładzie sprzedawcy mebli. Dochodem dla sprzedaw­cy mebli jest różnica między przychodem ze sprzedaży mebli a ceną hurtową. Część tego dochodu zawarta jest w: wynagrodzeniach, jakie sprzedawca mebli płaci swoim pracownikom, czynszach, jakie musi płacić za wynajem lokalu, odsetkach, jakie musi spłacić w przypadku zaciągnięcia kredytu bankowego Pozostałą część dochodu stanowi zysk, który jest wliczany do dochodu właściciela sprzedającego meble.

Metoda sumowania wydatków polega na sumowaniu wartości pieniężnej wszystkich produktów finalnych. Metoda ta sumuje wydatki na dobra i usługi różnych podmiotów gospodarczych, tj.: gospodarstwa domowe, przedsiębiors­twa, państwo. Stosując tę metodę pomiaru, PKB można zapisać za pomocą następującej tożsamości: PKB = C + I + G + NX Gdzie: C – konsumpcja I – inwestycje G – zakupy rządowe NX – eksport netto

Nominalny PKB Nominalny PKB to wartość´ produkcji dóbr i usług w cenach bieżących.

Realny PKB Realny PKB to wartość produkcji dóbr i usług w cenach stałych. W cenach stałych – obliczamy najpierw wybierając rok bazowy

Deflator PKB Deflator PKB (GDP deflator) jest wskaźnikiem inflacji procentowa zmiana cen wszystkich dóbr, wchodzących w skład PKB, pomiędzy rokiem bazowym, a bieżącym miernik poziomu cen, obliczany jako relacja między nominalnym i realnym PKB pomnożona przez 100 Wzór: nominalny PKB/realny PKB · 100

Deflator w skrócie informuje on o zmianach cen dóbr i usług, ale nie o ich wytwarzanych ilościach. Za pomocą deflatora dla następnych lat mierzy sie zmiany nominalnego PKB, których przyczyna nie są zmiany realnego PKB. (czyli wzrostu produkcji) Deflator PKB stanowi jedną z miar obrazujących przeciętny poziom cen w gospodarce.

Zadanie Pewna gospodarka wytwarza dwa dobra finalne: telewizory i buty. Wytwarzane ilości i ceny dóbr przedstawione są w poniższej tabeli:

Oblicz: Nominalny PKB w roku 2015 (PKBN2015) Realny PKB w roku 2015 w cenach z 2001 (PKBR2015/2014) Deflator PKB w roku 2015 przyjmując 2014 jako rok bazowy, tj. 2014 = 100 (deflator PKB2015/2014)