🗊Презентация Аймақтың әлеуметтікэкономикалық мәселелері

ТАҚЫРЫП 14.АЙМАҚТЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ   Дәріс жоспары (1 сағат) 1. ҚР-ның шалғай аудандарының әлеуметтік-экономикалық мәселелері. 2. Аймақтық жұмыспен қамту, жұмыссыздық мәселелері. 3. Қазіргі кезеңдегі ҚР-ғы кедейлікті шешу жолдары Әдебиеттер: 8, 17, 19, 21, 22, 23-26, 33, 35

Аталған тақырыпты зерттеу мақсаты - республиканың шалғай аудандарының әлеуметтік-экономикалық мәселелері, жұмыссыздық пен кедейліктің мәнін ашып, өңірлердегі жұмыспен қамту, кедейлікті шешу жолдарын қарастыру. Аталған тақырыпты зерттеу мақсаты - республиканың шалғай аудандарының әлеуметтік-экономикалық мәселелері, жұмыссыздық пен кедейліктің мәнін ашып, өңірлердегі жұмыспен қамту, кедейлікті шешу жолдарын қарастыру. Кілтті сөздер: шалғай аудандар, жұмыссыздық, жұмыспен қамту, кедейлік.

Сұрақ 1. ҚР-ның шалғай аудандарының әлеуметтік-экономикалық мәселелері 2014 жылдың 1 қаңтарына Қазақстан Республикасында 175 әкімшілік аудан, 87 – қала, 31 – кент, 6828 – ауылды елді мекен бар, соның ішінде шалғай аудандар - 67.

Аймақтық саладағы түрлі ғылыми институттардың мамандарымен аймақтар жіктемесінің (типология) үлкен көлемі өңделген. Негізгі типология 3 өлшемге ие: - әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі; - даму қарқыны; - табиғи-географиялық жағдайлар (климат, ел орталығына қатысты орналасуы және т.б.).

Шалғай аудандардағы көлік және тасымалдау мәселелері Көлік және тасымалдау

Кесте 1 – ҚР шалғай аудандарындағы білім беру мәселелері Кесте 1 – ҚР шалғай аудандарындағы білім беру мәселелері

Шалғай аудандардағы денсаулық сақтау мәселелері Денсаулық сақтау

Шалғай аудандардағы ауыз су мәселелері Ауыз су тапшылығы

Шалғай аудандардағы кадрлар тапшылығы мәселелері Кадрлар тапшылығы

Кесте 2 – ҚР шалғай аудандарындағы әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешу бойынша мемлекет шаралары Кесте 2 – ҚР шалғай аудандарындағы әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешу бойынша мемлекет шаралары

Сұрақ 2. Аймақтық жұмыспен қамту, жұмыссыздық мәселелері Сұрақ 2. Аймақтық жұмыспен қамту, жұмыссыздық мәселелері «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты 11.11.2014ж. Қазақстан халқына Жолдауында елбасымыз Н.Ә.Назарбаев жаңадан туындайтын сыртқы қауіптерді ескере отырып, экономиканы дамыту үшін бізге іскерлік белсенділік пен жұмысбастылықты қамтамасыз етудің жаңа бағдарлары қажет. Ондай бағдар ретінде «Нұрлы жол» жаңа экономикалық саясатын атап өтуге болады. Тек жол құрылыстары арқылы ғана жаңа 200 мың жұмыс орындары ашылады. Бұл халықтың жұмыспен қамтылуы мен табыстарының артуын білдіреді, - деген.

2008 ж. 4-ші тоқсанында туындаған әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыстың күрделі жағдайында аймақтық жұмыспен қамту Стратегиясы немесе Жол картасы өңделді. Оның басты мақсаты – жұмыспен қамтуды қамтамасыз етіп, тұрақты постдағдарыстық даму үшін жағдай жасау.

Кесте 3 – 2008-2013жж. ҚР-ғы еңбек нарығының негізгі индикаторлары Кесте 3 – 2008-2013жж. ҚР-ғы еңбек нарығының негізгі индикаторлары

Жинақтық зейнетақы жүйесі, міндетті әлеуметтік сақтандыру сияқты мемлекетпен ұсынылатын қызметтер және кепілдіктермен қамтылмаған өз бетінше жұмыспен қамтылғандардың үлесін қысқарту мақсатында өңделді: Жинақтық зейнетақы жүйесі, міндетті әлеуметтік сақтандыру сияқты мемлекетпен ұсынылатын қызметтер және кепілдіктермен қамтылмаған өз бетінше жұмыспен қамтылғандардың үлесін қысқарту мақсатында өңделді: 2011 жылы “Жұмыспен қамту – 2020 бағдарламасы” (2015 жылға қарай өз бетінше жұмыспен қамтылғандар деңгейін 26%-ға дейін төмендету көзделеді). Оған шағын және орта кәсіпкерлік саласына көшу арқылы қол жеткізу көзделеді; 2013 жылы «Жұмыспен қамту 2020 жол картасы» бағдарламасы.

Кесте 4 – 2013 жылы Қарағанды облысында бағдарламаның 1-ші бағытының іске асырылуы Кесте 4 – 2013 жылы Қарағанды облысында бағдарламаның 1-ші бағытының іске асырылуы

Кесте 5 – 2013 жылы Қазақстан Республикасының өңірлерінде бағдарламаның 2-ші бағытының іске асырылуы Кесте 5 – 2013 жылы Қазақстан Республикасының өңірлерінде бағдарламаның 2-ші бағытының іске асырылуы

Кесте 6 - 2013 жж. Қарағанды облысы бойынша бағдарламаның үшінші бағытының іске асырылуы (адам) Кесте 6 - 2013 жж. Қарағанды облысы бойынша бағдарламаның үшінші бағытының іске асырылуы (адам)

Жастар жұмыссыздығының мәселесін шешу үшін іске асырылатын бағдарламалар: Жастар жұмыссыздығының мәселесін шешу үшін іске асырылатын бағдарламалар: 1. ЖОО түлектеріне арналған «Жастар практикасы» бағдарламасы: 6 айға созылады, 29 жасқа дейінгі түлек, жалақы - 31 854 теңге. 2. “Дипломмен – ауылға” бағдарламасы: бір реттік көтерілу жәрдемақысы - 70 ЕАК (129 640 тенге); 15 жылға тұрғын үй бойынша бюджеттік несие (ставкасы 0,01%, көлемі 1500 ЕАК (2 778 000 теңге). 3. “Жастар кадрлық резерві” бағдарламасы: жастар ішінен елдің басқарушылық кадрларын анықтау, іріктеу, даярлау (2009-2012 жж. бағдарламаға қатысуға 8 000 астам жастар өтініш білдіріп, іріктеу, тестілеуден 308 адам өтті.

Сұрақ 3. Қазіргі кезеңдегі ҚР-ғы кедейлікті шешу жолдары Сұрақ 3. Қазіргі кезеңдегі ҚР-ғы кедейлікті шешу жолдары

Кесте 7 – Кедейлікті анықтауда қолданылатын көрсеткіштер мен түсініктер Кесте 7 – Кедейлікті анықтауда қолданылатын көрсеткіштер мен түсініктер

Халық кедейлігінің нақты сипаттамасын алу үшін кедейліктің тереңдік, өткірлік көрсеткіштері, Джини индексі қолданылады. Кедейліктің тереңдігі елдің барлық халқы бойынша есептелген, кедейлік деңгейіне жетпей тұрған кедейлер табыстарының орташа шамасын көрсетеді

Кесте 8 - 2008-2013 жж. аралығындағы кедейліктің көрсеткіштері Кесте 8 - 2008-2013 жж. аралығындағы кедейліктің көрсеткіштері

Кесте 9 - Өңірлік кедейлікті топтастыру Кесте 9 - Өңірлік кедейлікті топтастыру

Кедейлік мәселесін шешуге қатысты мемлекетпен жасалып жатқан шаралар кешені: Кедейлік мәселесін шешуге қатысты мемлекетпен жасалып жатқан шаралар кешені: 1. Мемлекеттік бағдарламалар: - 2000-2002 жж. кедейлік және жұмыссыздықпен күресу Бағдарламасы; - 2003-2005 жж. Қазақстан Республикасында кедейлікті төмендету бойынша Бағдарлама; - 2005-2007 жж. Қазақстан Республикасындағы халықты жұмыспен қамту бағдарламасы; - 2008-2010 жж. халықты жұмыспен қамту жүйесін жетілдіру бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің шаралар Жоспары; - Жол картасы – 2009 жыл; - Жұмыспен қамтудың Жол картасы – 2020 – 2011 жыл; - Жұмыспен қамту 2020 Жол картасы – 2013 жыл; - БҰҰДБ ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік министрлігімен бірлесе отырып 2012-2015 жж. арналған кедейлікті төмендету бойынша бағдарлама өңделді;

2. Мемлекеттік жәрдемақылар: 2. Мемлекеттік жәрдемақылар: - азаматтық қоғам, соның ішінде ғылыми-зерттеу институттар, үкіметтік емес және діни ұйымдардың қатысуы; - аз қамтылған отбасыларын қолдау мақсатында атаулы әлеуметтік көмек көрсету; - 18 жасқа келмеген балалары бар отбасыларына мемлекеттік жәрдемақы төлеу; 3. Өзге шаралар: - 2010 жылы «Шығыс Еуропа және ТМД елдеріндегі инклюзивті нарықтарды дамыту (15 елде қолданылуда) ұсынысы жасалды. Инклюзивті нарықтар – өндірушілер, шағын елде кәсіпкерлер, жалдамалы жұмыскерлер, клиенттер мен тұтынушылар ретінде халықтың әлжуаз топтарын тартатын нарықтар; - Азия даму банкі (АДБ) мемлекеттік-жеке меншік әріптестікті кедейлікпен күресудің жолы ретінде ұсынды. Яғни мемлекеттің қолдауымен шағын және орта бизнесті дамыту; - 2014 жылы «Кедейлікті жеңудің Жол картасы» бағдарламасының өңделуі ұсынылды (адамға салынатын инвестициялар, кәсіпкерлікті және инфрақұрылымды дамыту); - Кедейлік көрсеткіштерін есептеу әдістемесін өзгерту ұсынылды.