🗊Презентация Орта ғасырлық араб-мұсылман философиясы

 Дәріс жоспары:  Дәріс жоспары: Шығыс философиясының қалыптасуының бастаулары. Араб тілді философияның негізгі проблемалары. Ислам дінінің Қазақстан территориясында дамуы Түркі тілді философияның даму ерекшеліктері

Доминнаттық идея Теоцентризм

Ислам дінінің сенім негіздері

Тадж-Махал

Арабтілді философия Арабтардың ықпалында болған және Орта Шығыс халықтары мен арабтар жасаған философияны айтады. Ортағасырда философияны негіздеуге атсалысқандар түрлі ұлттардың өкілдері болғанмен өз еңбектерін бәрі де араб тілінде жазғандықтан, “араб философиясы” емес, “арабтілді философия” деп атау қабылданған.

Орта ғасырлық арабтілді философия дамуы 1.VII-IXғғ – арабтілді философияның тууы мен қалыптасуы 2.IX-XVғғ –арабтілді философияның ежелгі грек философиясын игеруі.

.

) )

Әл Кинди(800-879) Араб философиясын европаландыруға алғашқы қадам жасаған алғашқы ойшыл. Бірінші болып арабтарғаежелгі грек философиясын, Аристотельді ашты. Аристотель философиясының әдісімен категориялар ұғымы, логика, таным туралы ілім, т.б материалистік идеалар жетті. Сонымен қатар, Әл Кинди өз заман үшін ревалюциялық мәні бар идеаны – адам ақылының дүниені тани алатының жариялады және ғылыми танымның ақиқат білімге апаратын үш сатысын жіктеді: Логикалық материалистік Ғылыми жаратылыстық метафизикалық(философиялық) Әл Кинди пікірінше, ақыл ғана таным көзі бола алады.

Мұсылман философиясының түрлері

2.Мутазилиттік кезең(VIII-Xғ ортасы) Мутазилиттік кезең Хасан аль Басри(728ж дүние салған) мен оның шәкірттері әрекеттерінен басталады. Ежелгігрек философиясынның әдістері мен идыаларын философиялық зерттеуге қолдануды дәл осы мутазилиттер бастады. Сондықтан мұсылмандық философиядық философияның тарихы белгілі дәрежеде ислам теологиясынан бөлініп шыққан мутазилиттерден басталады деуге болады. Мутазилиттер Құранды догма ретінде қарастыруға қарсы шығып, оның оның аллегориялық тұрғыдағы түсіндірмелік сипатын жақтады. Құранның мәңгіліктігі тезисіне қарсы шығып, оның жаратылғандығы идеасын жақтады. Олар құдіретті жазу догматына қарсы шығып, адам еркінің бостандығы идеасын демек, адамның өз іс әрекетіне жауаптылығын қорғады. Мутазилиттер дүниенің атомарлы құрылымы туралы түсінікті жақтады; атомдар – әрқайсысын әрдайым Алла басқарып отыратын бөлшектер деп түсінілді. Мутазилиттер жиі талдайтын мәселе қатарына Жаратушы мен алғашқы жаратылу, және Құдай атрибуттары туралы сұрақтар енді. Ортодоксалды каламның классикалық кезеңінің негізін қалаушы – өз әрекетін мутазилит ретінде бастаған әл-Ашади (873-935), Матуриди (941) және әл-Газали (1058-1111) болып табылады. Ортадоксалды каламның толық қалыптасу уақытын Халиф әл Каирдің 1041жылғы мұсылмандық “сенім символдарын” жариялап, келіспеушілермен пікір таластыруға тиым салатын жарлығымен байланыстырады.

Түрік тілдес философияның қалыптасуы.