🗊Презентация Тұрақты дамудың көрсеткіштері

9 – Дәріс 9 – Дәріс Тақырыбы: Тұрақты дамудың көрсеткіштері

Өсудің негізгі заңдылықтары табиғи және әлеуметтік жүйелердің өсімі көбінесе екі түрлі қисықпен анықталады: экспоненциалды (1.) және логистикалық (2.) .

Халық санының өсуі (популяциялар) .

Популяцияның жастық (возрастной) құрылымдарының түрлері Өсетін (1.) Тұрақты (2.) Регресияланушы (3.) .

Халық санының өсуі ескерту: осы уақытқа дейін жасалынған болжамдар дәл келмеді және халық санының өсуі қарқынды түрде жүріп жатыр .

Әлем халқының санының өсуінің болжамы .

Түрлі мемілекеттердегі халық санының өсу қарқыны .

Құрлықтар арасында адамдардың таралуының өзгеруі .

Орташа өмір сүру жасы Халық денсаулығының интегралды көрсеткіші (2012) .

Табиғи ресурстарды тұтыну мөлшерінің артуы Цивилизацияның дамуының салдарынан адам басына шаққандағы табиғи ресурстың тұтыну мөлшері артты, табиғи ресурстарды тұтынудың жалпы мөлшері адамның өсу санына қарағанда дылдам артады. Табиғи ресурстарды тұтыну мөлшерінің тез өсуі табиғи ортаның ластануына және климаттың жылынуына әкеледі. Ең үлкен дамушы мемілекеттер Қытай, Индия, Бразилияның экономикасының қарқынды дамуына байлансты табиғи ресурстарды тұтыну мөлшерінің біршама өсуі 1990 ж. орын алды. табиғи ресурстарды жоғары тиімділікпен пайдалану (дематериализация) және қалпына келмейтін ресурстарды қалпына келмейтін ресурстармен алмастыру (трансматериализация) Тұрақты дамудың ең маңызды міндеттері болып табылады.

Табиғи ресурстардың класификациясы Табиғи ресурстар екі топқа бөлінеді: - Қалпына келетін ресурстар. - Қалпына келмейтін ресурстар. Қалпына келетін ресурстар екі үлкен топқа бөлінеді: - шартты түрде тұрақты ресурстар. Пайдалану кезінде олардың мөлшері кемімейтін, бірақ сапасы нашарлайтын ресурстар. Бұл ресурстар антропогендік әсердің азаюына байланысты қайта қалпына келе алады. Бұл ауа, су, топырақ. Бұл ресурстар жердегі тіршіліктің негізі болып табылады және оларды ауыстыру мүмкін емес. - Биологиялық ресурстар. Жер үсті және су экожүйелерінің флора және фаунасы жатады. қалпына келмейтін ресурстар екіге бөлінеді: - органикалық отын ресурстары (көмір, мұнай, газ). - Минералды қазба ресурстар (темір, мыс және т.б. рудалар).

Энергетикалық ресурстар – экономикалық дамудың және экологиялық проблемалардың негізі .

Энергетикалық ресурстарды пайдаланудың теңсіздігі және мүмкін болатын салдары - Дамыған елдер, онда әлем халқының шамамен бестен бірі тұрады, барлық энергияның жартысынан көбін тұтынады. АҚШ әлем халқының 4% тұрады, бірақ олар 20% энергияны тұтынады (адам басына шаққандағы энергияны тұтыну мөлшері ЕО қарағанда екі есе жоғары). - Егер дамушы елдер энергияның тұтыну мөлшерін дамыған елдердің энергия тұтынуының орташа деңгейіне дейін жеткізетін болса, онда әлемдік энергия тұтынудың мөлшері шамамен он есе ұлғаятын еді. Дамушы елдерге энергия сыйымдылығы барынша аз жолмен жүруге бейімделуі қажет. - Дамыған елдерге энергетикалық ресурстарды пайдаланудың тиімділігін арттыру және жалпы пайдалану мөлшерін төмендету қажет. - Қалпына келетін энергия көздеріне (жел, күн, биомасса) көшу қажет және жаңа озық технологияларды дамушы елдерге берулері қажет.

Ормандардың жойылуы – әлемнің тұрақты дамуына қауіп төндіреді .

Әлемдік мұхитта балық аулаудың динамикасы .

Тұщы суды пайдаланудың әлемдік динамикасы .

Тұщы судың жетіспеушілігі болжам бойынша .

Табиғат ресурстарын пайдаланудың тұрақтылығын жоғарлатудың негізгі бағыттары -Табиғат ресурстарын пайдаланудың тиімділігін жоғарлату - қалдықтарды қайта өңдеу арқылы табиғи ресурстарды пайдалану мөлшерін төмендету. - Қалпына келмейтін ресурстарды қалпына келетін ресурстармен алмастыру.

Бақылау сұрақтары Халық санының өсу тенденциялары Экспоненциалды және логистикалық өсу Демографиялық дүмпілістің себебі мен салдары Популяцияның жастық құрылымының түрлері Экологиялық із дегеніміз не? Тұрақты даму принципіне сәйкес табиғи ресурстарды пайдалану