🗊Презентация Қазақстанның экологиялық қолайcыз аймақтарындағы тұрғындардың денсаулығы

Тақ: Қазақстанның экологиялық қолайcыз аймақтарындағы тұрғындардың денсаулығы Орындаған: Тургынбаев Жанибек Қабылдаған: Жумадилова Анар Тобы:В16.Эко-3

Кіріспе Кіріспе Экологиялық генетика. Экологиялық генетикалық ауруларға себеп болатын факторлар. Негізгі бөлім Семей ядролық полигон зонасындағы жағымсыз негізгі экологиялық фактордың әсері. Арал өңірінің негізгі жағымсыз факторларының жергілікті халыққа зиянды әсерлері. Бұл аймақтардағы тұрғындардың денсаулығын зерттеудің нәтижелері. БАЙҚОҢЫР ҒАРЫШ АЙЛАҒЫ Қарағанды облысындағы радиоэкологиялық жағдайлар. Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер

Экологиялық генетика Экологиялық генетика сыртқы орта факторларының тұқым қуалаушылығын зерттейді.Эволюция барысында адам сыртқы ортаның алуан түрлі өзгерістеріне реакция мөлшері кең биологиялық түр ретінде бейімделіп отырады,бейімделу әрекеті топтық немесе популяциялық деңгейде генотиптердің сурыпталуымен қатар жүреді.

КСРО заманында Қазақстан аумағында атом бомбалары сынақтан өтті. Ол үшін арнайы 18 млн га жер бөлініп, Семей ядролық полигоны ашылды. Бастапқысында адамдарға, жануарлар мен табиғатқа тікелей зардабын тигізген ашық сынақтар жасалды. Сосын оларды жер астына жасай бастады. Атом бомбаларының жарылыстары сұмдық ауыр болды. КСРО заманында Қазақстан аумағында атом бомбалары сынақтан өтті. Ол үшін арнайы 18 млн га жер бөлініп, Семей ядролық полигоны ашылды. Бастапқысында адамдарға, жануарлар мен табиғатқа тікелей зардабын тигізген ашық сынақтар жасалды. Сосын оларды жер астына жасай бастады. Атом бомбаларының жарылыстары сұмдық ауыр болды.

1989 жылдың 12-ақпан күні Семей іргісіндегі ядролық полигонда сыналған зарядтың қуаты 70 килотоннадан асыпты.Нәтижесінде радияция фоно 3000 – 4000 микрорентгенге (ауадағы табиғи деңгей 15-20 микрорентген шамасы) жетеді.1987 жылғы 18 жарылыста көрінбейтін газ бұлты Семей қаласын 6 рет тұншалапты,келесі жылғы сынақта 2 мәрте солай болған. 1989 жылдың 12-ақпан күні Семей іргісіндегі ядролық полигонда сыналған зарядтың қуаты 70 килотоннадан асыпты.Нәтижесінде радияция фоно 3000 – 4000 микрорентгенге (ауадағы табиғи деңгей 15-20 микрорентген шамасы) жетеді.1987 жылғы 18 жарылыста көрінбейтін газ бұлты Семей қаласын 6 рет тұншалапты,келесі жылғы сынақта 2 мәрте солай болған.

Ядролық сынақ Семей ғана емес,Шығыс Қазақстан,Павлодар мен Қарағанды облыстарының полигонға ұрымтал аудандарының байырғы халқы,өздерімен іргелес отырған Алтай өлкесінің тұрғындарын,кем есеппен айтқанда,екі миллионға тақау адамның өмірін ауыр дертке душар еткен. Ядролық сынақ Семей ғана емес,Шығыс Қазақстан,Павлодар мен Қарағанды облыстарының полигонға ұрымтал аудандарының байырғы халқы,өздерімен іргелес отырған Алтай өлкесінің тұрғындарын,кем есеппен айтқанда,екі миллионға тақау адамның өмірін ауыр дертке душар еткен.

1949-1989 жылдар аралығында Семей полигонында ауада және жер бетінде 200-дей ядролық жарылыс жасалып,жер астында әрқилы қуатты 343 сынақ жүргізілгені мәлім болды.Солардың жалпы қуаты Жапонияның Хиросима қаласына тасталған атом бомбасының қуатынан 2500 есе асып түскен. 1949-1989 жылдар аралығында Семей полигонында ауада және жер бетінде 200-дей ядролық жарылыс жасалып,жер астында әрқилы қуатты 343 сынақ жүргізілгені мәлім болды.Солардың жалпы қуаты Жапонияның Хиросима қаласына тасталған атом бомбасының қуатынан 2500 есе асып түскен.

Семей маңындағы радиациялық әсер аймағында тұратын 500 мыңдай адам осы сынақтан азап шекті.1949 жылдан 1963 жылға дейін жер бетінде жасалған сынақтардың зардабы әсіресе мол болғаны рас.Бұл аймақтағы аурулардың есеп-қисабы 1990 жылға дейін мұқият жасырылып келді. Облыста онкологиялық, жүрек-қан тамыр, жүйке және психикалық аурулар саны күрт өсті.Азап шегіп,өлім құшқан адамдар қаншама. Отбасыларында кемтар балалар көбейді. Семей маңындағы радиациялық әсер аймағында тұратын 500 мыңдай адам осы сынақтан азап шекті.1949 жылдан 1963 жылға дейін жер бетінде жасалған сынақтардың зардабы әсіресе мол болғаны рас.Бұл аймақтағы аурулардың есеп-қисабы 1990 жылға дейін мұқият жасырылып келді. Облыста онкологиялық, жүрек-қан тамыр, жүйке және психикалық аурулар саны күрт өсті.Азап шегіп,өлім құшқан адамдар қаншама. Отбасыларында кемтар балалар көбейді.

Арал өңірінің негізгі жағымсыз факторлары. Арал теңізінің табаны соңғы 40 жылдан аса уақыттың ішінде 2003 жылдан бастап алғаш рет қайырлануын тоқтатты.Арал - ағынды суы жоқ тұңғыйық көл болып саналады.Оған келіп құйылған су ешқашан басқа бір көздер арқылы сыртқа ағып кетпейді.Ал айдынның бетінен бу болып ұшқан судың орнын Әмудария мен Сырдариядан құйылған ағын әрдайым толықтырып тұрған.

Бұл аймақтардағы тұрғындардың денсаулығын зерттеудің нәтижелері.

Спутник арқылы түсірілген сурет

Арал апатына себеп болған факторлар: Жергілікті жердің тарихи табиғи ерекшеліктерін ескермеу; Ауыл шаруашылығын дұрыс жоспарламау; Күріш, мақтаны барынша көбейтіп жіберу; Жерді игерудің агротехникалық шараларын сақтамау; Суды үнемді пайдаланбау.

Өткен ғасырдың 60-шы жылдарының басына дейін теңіздің акваториясы,ондағы аралдарды алып тастағанда,64 мың шаршы шақырым атрапты алып жаткан.Мұншама алаптан жылына 60-65 миллион текше метр су буланып кететін болған.Жоғарыдағы екі өзеннен түсетін судың жылдық мөлшері де осы көлеммен шамаласқан.Бірақ,осы кезеңнен бастап дариялар бойындағы суармалы егіншілікке алынатын судың ауқымы жылдан –жылға көбейіп,ол көлдің балансын бұзып жіберген. Өткен ғасырдың 60-шы жылдарының басына дейін теңіздің акваториясы,ондағы аралдарды алып тастағанда,64 мың шаршы шақырым атрапты алып жаткан.Мұншама алаптан жылына 60-65 миллион текше метр су буланып кететін болған.Жоғарыдағы екі өзеннен түсетін судың жылдық мөлшері де осы көлеммен шамаласқан.Бірақ,осы кезеңнен бастап дариялар бойындағы суармалы егіншілікке алынатын судың ауқымы жылдан –жылға көбейіп,ол көлдің балансын бұзып жіберген.

Содан бергі өткен 40 жылда Арал теңізінің акваториясы 3,5 есеге азайып кетті.Өз кезінде айдыннан буланып аспанға ұшатын судың мөлшерінде тиісінше осыншама көлемде кеміді.Осы себепке орай және 2003 жылдың соңына қарай Сырдарияда судың қатты толып ағуына байланысты теңіздегі тепе-теңдік қайта қалпына келе бастады. Содан бергі өткен 40 жылда Арал теңізінің акваториясы 3,5 есеге азайып кетті.Өз кезінде айдыннан буланып аспанға ұшатын судың мөлшерінде тиісінше осыншама көлемде кеміді.Осы себепке орай және 2003 жылдың соңына қарай Сырдарияда судың қатты толып ағуына байланысты теңіздегі тепе-теңдік қайта қалпына келе бастады.

Бір замандары әлемдегі көлдердің арасында көлемі жағынан төртінші орын алып тұрған Арал теңізі қазір жиырмасыншы белеске қарай сырғыған.Мұның өзіде кейінгі қырық жыл ішінде қалыптасты.Дегенмен,содан бері жыл санап қысқарып келе жатқан теңіздің 2003 жылдан бері қайырлануы тоқтап, табаны құрғай түсуіне тосқауыл қойылды.Ал,кіші теңіздің айдыны суға толатын шағы тым қашық емес.Сол кезде теңіздің табанынан ұшып жатқан тұзды тозаң да бәсеңси бермек. Бір замандары әлемдегі көлдердің арасында көлемі жағынан төртінші орын алып тұрған Арал теңізі қазір жиырмасыншы белеске қарай сырғыған.Мұның өзіде кейінгі қырық жыл ішінде қалыптасты.Дегенмен,содан бері жыл санап қысқарып келе жатқан теңіздің 2003 жылдан бері қайырлануы тоқтап, табаны құрғай түсуіне тосқауыл қойылды.Ал,кіші теңіздің айдыны суға толатын шағы тым қашық емес.Сол кезде теңіздің табанынан ұшып жатқан тұзды тозаң да бәсеңси бермек. Осының өзі арал өңіріндегі экологиялық апатты ахуалды айтарлықтай түзете түседі.

Қазіргі Арал өңірінде адамдардың денсаулығы

Қорытынды Сонымен,экогенетика сыртқы орта факторларының тұқым қуалаушылығын зерттеумен қатар сыртқы ортаны,оның биосферасы мен оған әсер ететін әр түрлі факторларды зерттейтін ғылым.Қазіргі уақытта жер планетасы әр түрлі экологиялық апаттарға ұшырауда.Оны туғызған негізгі бірден бір фактор адамзаттың өзі болып табылады.Егер де біз келешек ұрпағымызға жарқын болашақ тілесек,экологиялық жағдайды жіті бақылап,жер анамызды аялайық.

Падаланылған әдебиеттер <<Егемен Қазақстан>> 2004 жылы 28 қаңтар www.goоgle.kz Е.Ө.Қуандықов,С.А.Әбілаев Медициналық биология және генетика.Алматы “HAS”2006 ж. П.Қазымбет,Л.Аманжолова,Қ.Нұртаева Медициналық биология,Алматы 2000ж Е.Ө.Қуандықов,Аманжолова Л.Е. Молекулалық биология негіздері,Алматы 2008 ж.