🗊Презентация Күріш өндірісі шығындарының есебін жетілдіру

Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті “Экономика және ақпараттық технологиялар” факультеті “Есеп және аудит” мамандығының студенттері

КОМАНДА «АУДИТ»

ТОП ЭМБЛЕМАСЫ

Ғылыми жұмысының тақырыбы: “Күріш өндірісі шығындарының есебін жетілдіру” Ғылыми жетекші: Ахметова Айгуль Асамуратовна

МАЗМҰНЫ КІРІСПЕ Нарықтық экономика жағдайындағы күріш өндірісінің дамуы және оның есебін ұйымдастыру ерекшеліктері 1.1 Күріш өндірісінің технологиялық ерекшеліктері мен өнім өндірісінің есебі 1.2 Күріш шаруашылығының халықаралық тәжірибесі 1.3 “Ақжарма-Жер” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде күріш өндірісі шығындарын төмендету шаралары   ҚОРЫТЫНДЫ  ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ  

КІРІСПЕ Зерттеу жұмысының өзектілігі. Еліміз тәуелсіз мемлекет ретінде әлем елдеріне кеңінен танылған уақыттан кейін, оның дамуын жан-жақты әрі терең зерттеудің маңыздылығы ерекше артып отыр. Әсіресе, ел экономикасының қарыштап дамуындағы негізгі салалардың бірі болып табылатын аграрлық саланың өзгерістерін зерделеуге баса назар аударылуда. Себебі жаңа қоғамға бет алған кезеңде еліміздің ауыл шаруашылығында, әсіресе оны басқару мен ұйымдастыру жүйесінде көптеген қайта құрулар мен өзгерістердің болуы заңдылық болып табылады. Айта кететін нәрсе, бұл істе жетістіктер де, қиыншылықтар мен кемшіліктер де болмай қалған жок. Міне, осы үрдісті жан-жақты талдау, зерттеу, зерделеу бүгінгі күннің өзекті талабына айналды. Қазақстан Республикасында жүріп жатқан түбегейлі саяси және әлеуметтік – экономикалық қайта құрулар есеп жүйесіне күрделі өзгерістер енгізіп, бұрынғы кеңестік кезеңдегі орталық басқару мен қатаң жоспарлау жағдайларында қалыптасқан бухгалтерлік есеп бүгінгі нарықтық экономикаға сәйкес келмеуге айналды. Осыған орай, нарықтық экономикаға ену – бір жағынан аграрлық және азық – түлік саясатының тұжырымдамасын талдауды, екінші жағынан ауыл шаруашылығы ерекшеліктеріне қарай, оның материалдың – өндірістік ресурстарына негізделетін салада жан – жақты зерттеу негіздерін талап етеді. Көптеген экономист ғалымдарымыз ауыл шаруашылығы нарығының аса күрделі әрі өзгеше жақтарын, әрі нарық механизмінің өзі ауыл шаруашылығының ерекшеліктеріне байланысты толық жетілмегенін және бұл салада қарама – қайшылықтың көп екенін дәлелдеді.

Зерттеу жұмысының мақсаттары мен міндеттері Ғылыми жобаның негізгі мақсаты – нарықтық экономика жағдайында әртүрлі нысандағы күріш шаруашылықтарында өнімді өндіруге кеткен өндірістік шығындарды есепке алу болып табылады. Көрсетілген мақсатқа жету үшін зерттеу барысында төмендегідей міндеттер қойылды: нарықтық қатынастар жағдайында күріш шаруашылықтарының қазіргі ахуалын талдау және оның дамуын зерттеп қорытындылау; күріш өндірісінің салалық және технологиялық ерекшеліктерін қарастырып, оның өнім өндірісіне кеткен шығындар есебін ұйымдастыруға әсерін анықтау; күріш өнімін өндіруге кеткен өндірістік шығындар жіктемесі мен құрамын қарап, жетілдіру жолдарын ұсыну.

Ғылыми-зерттеу жұмысының жаңалығы Ғылыми ізденістердің нәтижесінде төмендегідей маңызды шаралар іске асырылды: күріш өндірісінің технологиялық ерекшеліктеріне сәйкес бухгалтерлік есеп жүйесін жетілдірудің жолдары анықталды: аймақ деңгейінде күрішті суаруға және астық қырманына кеткен шығындар есебін ұйымдастыру бойынша олардың құжатталуын, қашыртқы судың есепке алынуы жөнінде жаңа ұсыныстар енгізіліп, осы салаға тән өзіндік құнды есептеу әдістемесі жасалды; бұл саладағы кәсіпорынның шаруашылық қызметін басқаруды тиімді түрде ұйымдастыру, өнім өндірісіне кеткен шығындарды анықтау, еңбек өнімділігін жоғарылатуға арналған жағдайларды жасау мен өнімнің өзіндік құнын төмендету ұсынылды.

Нарықтық экономика жағдайындағы күріш өндірісінің дамуы және оның есебін ұйымдастыру ерекшеліктері 1.1 Күріш өндірісінің технологиялық ерекшеліктері мен өнім өндірісінің есебі

Күріш өндіру технологиясы

Биологиялық ерекшеліктеріне байланысты астық дақылдарынан өнімнің бірнеше түрлері алынады: дән, қалдық және сабан. Дән мен қалдықтар арасындағы шығындар әдістемеге сәйкес толыққанды дәнге қайта есептелген массасына қайта бөлінеді. Әдістемеге сәйкес сабан есеп объектісі болып табылмайды. Сондықтан оның өзіндік құны нормативтік тәртіпке сәйкес анықталады. Сабанның өзіндік құнын анықтаудың нормативтік тәртібі тәжірибеде тиісті нормативтік базаның жоқтығына байланысты өз дәрежесінде анықталмайды.Өндіріс көлемін ұлғайтумен байланысты, астық дақылдарын егуді ұйымдастыру мен оның технологиясындағы өзгерістер есепті жетілдіру мәселесін алға тартады. өз кезегінде, өнімнің өзіндік құнын есептеу мен шығындар есебінің әдістемесін жетілдіруде аймақтағы табиғи – экономикалық жағдай мен өндіріс ерекшелігін толық білуге және оны орынды пайдалануға сүйену керек.Біздің зерттеуіміз бойынша осы нақтыланған міндеттерді жүзеге асыруда күріш өндірісінің технологиялық ерекшеліктеріне сәйкес, бухгалтерлік есепті жетілдіру жолдары анықталды. Биологиялық ерекшеліктеріне байланысты астық дақылдарынан өнімнің бірнеше түрлері алынады: дән, қалдық және сабан. Дән мен қалдықтар арасындағы шығындар әдістемеге сәйкес толыққанды дәнге қайта есептелген массасына қайта бөлінеді. Әдістемеге сәйкес сабан есеп объектісі болып табылмайды. Сондықтан оның өзіндік құны нормативтік тәртіпке сәйкес анықталады. Сабанның өзіндік құнын анықтаудың нормативтік тәртібі тәжірибеде тиісті нормативтік базаның жоқтығына байланысты өз дәрежесінде анықталмайды.Өндіріс көлемін ұлғайтумен байланысты, астық дақылдарын егуді ұйымдастыру мен оның технологиясындағы өзгерістер есепті жетілдіру мәселесін алға тартады. өз кезегінде, өнімнің өзіндік құнын есептеу мен шығындар есебінің әдістемесін жетілдіруде аймақтағы табиғи – экономикалық жағдай мен өндіріс ерекшелігін толық білуге және оны орынды пайдалануға сүйену керек.Біздің зерттеуіміз бойынша осы нақтыланған міндеттерді жүзеге асыруда күріш өндірісінің технологиялық ерекшеліктеріне сәйкес, бухгалтерлік есепті жетілдіру жолдары анықталды.

Соңғы жылдары облысымызда күріш егісі көлемі 75-77 мың гектарға жетіп, елімізде өндірілетін күріш өнімінің 85 пайызын өндіруге қол жеткізді. Еліміз бойынша алынған өнім мөлшері күріш жармасына деген ішкі сұранысты толық қамтамасыз етіп отыр. Қызылорда облысының ауыл шаруашылығы өндірісінің негізгі саласы болып табылатын, ауыл халқының басты табыс көзі болып отырған күріш шаруашы­лығын дамыту бүгінгі күннің өзекті мәселесі. Бұл бағытта егіншілік мәдениетін көтеріп, жаңа инновациялық технология­ларды дайындап, өндіріске енгізу және күріш шаруашылығы саласындағы әлемдік жетістік­терді трансферттеу арқылы еңбек өнімділігін ұдайы арттырып отыру қажет. Күріш дақылының, оның перспективті жаңа сорттарының өнімділік әлеуетін толық пай­даланып, экспортқа бағытталған, бәсекеге қабілетті сапалы өнім өндіру, алынған негізгі және қосалқы өнімдерді терең өңдеу арқылы пайдалану, қалдықсыз технологияға қол жеткізу өңір халқының тұрмыс-тіршілігін, әл-ауқатын, әлеуметтік жағдайын жақсартатыны айдан анық Соңғы жылдары облысымызда күріш егісі көлемі 75-77 мың гектарға жетіп, елімізде өндірілетін күріш өнімінің 85 пайызын өндіруге қол жеткізді. Еліміз бойынша алынған өнім мөлшері күріш жармасына деген ішкі сұранысты толық қамтамасыз етіп отыр. Қызылорда облысының ауыл шаруашылығы өндірісінің негізгі саласы болып табылатын, ауыл халқының басты табыс көзі болып отырған күріш шаруашы­лығын дамыту бүгінгі күннің өзекті мәселесі. Бұл бағытта егіншілік мәдениетін көтеріп, жаңа инновациялық технология­ларды дайындап, өндіріске енгізу және күріш шаруашылығы саласындағы әлемдік жетістік­терді трансферттеу арқылы еңбек өнімділігін ұдайы арттырып отыру қажет. Күріш дақылының, оның перспективті жаңа сорттарының өнімділік әлеуетін толық пай­даланып, экспортқа бағытталған, бәсекеге қабілетті сапалы өнім өндіру, алынған негізгі және қосалқы өнімдерді терең өңдеу арқылы пайдалану, қалдықсыз технологияға қол жеткізу өңір халқының тұрмыс-тіршілігін, әл-ауқатын, әлеуметтік жағдайын жақсартатыны айдан анық

Күріш түрлері

Қызылорда облысындағы 2014-2016 жылдардағы күріш өндірісі

Күріш шаруашылығын суаруға кеткен шығындар есебі

Күріш шаруашылықтарында өндірістік шығындардың ішінде күрішті суаруға кеткен шығындар есебі маңызды орын алады.Осыған орай күріштен мол өнім алу үшін оның өсіп - өнуі кезеңінде күріштің суару нормасын бақылап отыру керек, яғни кезеңге орай суарудың есебін жүргізіп отыру қажет.Еліміздегі күріш және тағы басқа ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруға қажетті су шығындарын есептеудің қазіргі қолданылып жүрген тәжірибесі бүгінгі күн талаптарына сәйкес емес.Қазіргі таңда судың дұрыс және қатаң есебін жүргізбей, күріш аймақтарында егістік жерді суаруға арналған судың ұтымды түрде қолданылуы мүмкін емес. Қызылорда облысы шаруашылықтарында күрішті суарумен байланысты шығындар – оларды өндіру шығындары құрылымында біршама салмақты үлес алып отыр. Олар күрішті өсірудің барлық өндірістік шығындарының 10 – 15 %-і құрайды. Суаруға арналған барлық шығындардың жартысына жуығы – жалпы суару шығындарының үлесіне тиеді. Күріш шаруашылықтарында өндірістік шығындардың ішінде күрішті суаруға кеткен шығындар есебі маңызды орын алады.Осыған орай күріштен мол өнім алу үшін оның өсіп - өнуі кезеңінде күріштің суару нормасын бақылап отыру керек, яғни кезеңге орай суарудың есебін жүргізіп отыру қажет.Еліміздегі күріш және тағы басқа ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруға қажетті су шығындарын есептеудің қазіргі қолданылып жүрген тәжірибесі бүгінгі күн талаптарына сәйкес емес.Қазіргі таңда судың дұрыс және қатаң есебін жүргізбей, күріш аймақтарында егістік жерді суаруға арналған судың ұтымды түрде қолданылуы мүмкін емес. Қызылорда облысы шаруашылықтарында күрішті суарумен байланысты шығындар – оларды өндіру шығындары құрылымында біршама салмақты үлес алып отыр. Олар күрішті өсірудің барлық өндірістік шығындарының 10 – 15 %-і құрайды. Суаруға арналған барлық шығындардың жартысына жуығы – жалпы суару шығындарының үлесіне тиеді.

Күріш шаруашылықтарының әрбір бригадасында суару шығынының есебін ашу керек. Ол «Негізгі өндіріс» атты 8110 – шоттың «Өсімдік шаруашылығы» деген 1-аралық шотының ішінен ауыл шаруашылығы өнімі бойынша «Суару бойынша шығындар» деген талдамалы шотта, төмендегі баптар бойынша жүргізілуі қажет: Күріш шаруашылықтарының әрбір бригадасында суару шығынының есебін ашу керек. Ол «Негізгі өндіріс» атты 8110 – шоттың «Өсімдік шаруашылығы» деген 1-аралық шотының ішінен ауыл шаруашылығы өнімі бойынша «Суару бойынша шығындар» деген талдамалы шотта, төмендегі баптар бойынша жүргізілуі қажет: пайдаланылған судың құны . еңбек ақыға кеткен шығындар. еңбек ақыдан аударылымдар. экологиялық шығындар. жұмыстар мен қызметтер. үстеме шығындар

Жалпы қабылданған шығындар жіктемесі және оларды жетілдіру бойынша ұсыныстар, яғни ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының экологиялық табиғатты қорғау қызметімен байланысқан шығындар сияқты аса маңызды проблемалардың бірі ескерілмей қалғандығын көрсетеді. Мұндай шығындардың есебі күні бүгінге дейін толығымен шешілмеген сұрақ күйінде қалып отыр. Арнайы ақпарат көздерінің мәліметтері бойынша, кейбір кәсіпорындардың табиғатты қорғау қызметіне кететін шығындары бірнеше миллион теңгені құрап және өзіндік құнның 7 – 10%-ға дейінгі үлесін алып отыр, ол өз кезегінде көп жағдайда тікелей салымшаларға ешқандай да қомақты қаржылық қайтарым әкелмейді. Жалпы қабылданған шығындар жіктемесі және оларды жетілдіру бойынша ұсыныстар, яғни ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының экологиялық табиғатты қорғау қызметімен байланысқан шығындар сияқты аса маңызды проблемалардың бірі ескерілмей қалғандығын көрсетеді. Мұндай шығындардың есебі күні бүгінге дейін толығымен шешілмеген сұрақ күйінде қалып отыр. Арнайы ақпарат көздерінің мәліметтері бойынша, кейбір кәсіпорындардың табиғатты қорғау қызметіне кететін шығындары бірнеше миллион теңгені құрап және өзіндік құнның 7 – 10%-ға дейінгі үлесін алып отыр, ол өз кезегінде көп жағдайда тікелей салымшаларға ешқандай да қомақты қаржылық қайтарым әкелмейді. Табиғатты қорғау қызметі шығындарының есебін жүргізу қажеттілігі, қоршаған ортаның ластануының шаруашылыққа келтірілген залалды есептеуге негізделген. Шығындарды дұрыс есептеу – қоршаған ортаның ластануын болдырмаудың қажетті іс - әрекеті болып табылады. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, ауыл шаруашылығы кәсіпорынына бағытталған табиғатты қорғау шараларына қажетті шығындарды есепке алу үшін жекеше синтетикалық шот ашу қажет. Бір кәсіпорындарда табиғатты қорғау шығындары «Басқа да дебиторлық қарыздар» 1280-шотта, ал басқаларында «Жалпы және әкімшілік шығындар» атты 7210-шотта ескеріледі. Ауыл шаруашылығы өнімін өсіру мақсатында оны әрі қарай өңдеу үшін өндіріс технологиясының экологиялылығы қажет. Сондықтан да «Экологиялық шығындар» атты шотты ашу керек.

1.2 Күріш шаруашылығының халықаралық тәжірибесі

Қытайда күріш шаруашылығының дамуы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БОЙЫНША АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ӨНІМДЕРІНІҢ ЖАЛПЫ ШЫҒАРЫЛЫМЫ

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ДАҚЫЛДАРЫНЫҢ ЖАЛПЫ ТҮСІМІ

1.3 “Ақжарма-Жер” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде күріш өндірісі шығындарын төмендету шаралары   1.3 “Ақжарма-Жер” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде күріш өндірісі шығындарын төмендету шаралары  

«Ақжарма – Жер» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің техника – экономикалық көрсеткіштері

1 га күріш егісіне шығындар калькуляциясы

Ауылшаруашылық кәсіпорындарында күріш өндірісі мен қолданылуы, ц

Кәсіпорынның шығындарды төмендету мақсатында жүргізілетін іс – шаралары Кәсіпорынның шығындарды төмендету мақсатында жүргізілетін іс – шаралары

Қорытынды Қорытынды

Көңіл бөліп тыңдағандарыңызға көп рахмет!!!