🗊Презентация Hans Morgenthau, realizm klasyczny i jego rekomendacje dla polskiej polityki zagranicznej

Główne cechy liberalnych koncepcji stosunków międzynarodowych W systemie międzynarodowym istnieje raczej zbieżność interesów niż rozbieżność Polityka zagraniczna jest prowadzona zgodnie z normami etycznymi Prawo międzynarodowe jest instrumentem i gwarantem trwałego pokoju Duże znaczenie organizacji międzynarodowych

Liberalizm – podstawowe założenia rozwój świata ma charakter liniowy, a nie, jak u realistów, cykliczny, rozwój następuje na skutek kumulacji międzynarodowej współpracy

Liberalizm – podstawowe założenia Uznaje istnieje anarchii rozumianej jako brak instytucji, która regulowałaby stosunek między państwami - jednak anarchia nie musi prowadzić do konfliktów i wojen Trzeba dążyć do harmonizacji interesów między państwami Celem państw powinno być nie tylko zapewnienie bezpieczeństwa, lecz także gwarantowanie praw jednostek.

Liberalizm – podstawowe założenia człowiek z natury dobry – wady winą warunków społecznych, w jakich musi żyć ma moc kształtowania środowiska międzynarodowego zgodnie ze swymi ideałami, może zmieniać świat problemy – z nieznajomości zasad, na jakich powinien opierać się świat i z przestarzałych instytucji społecznych

Między realizmem a idealizmem realiści

Między realizmem a idealizmem Robert Kagan: USA żyją w hobbesowskim świecie anarchii, w którym ostatecznym argumentem jest siła militarna

Historyczne źródła: Immanuel Kant (1724-1804, Królewiec-Kaliningrad)

wojna: wynikiem autonomii i swobody działania państwa autokratycznych wojna: wynikiem autonomii i swobody działania państwa autokratycznych stan natury można przezwyciężyć przez: - zmianę świadomości społecznej zmianę ustroju państw oparcie stosunków między państwami na pewnych zasadach Wprowadzenie regulacji ograniczających swobodę działania państw umożliwi przezwyciężenie stanu natury i ustanowienie trwałego pokoju, któremu sprzyja rozwój demokracji, kontaktów przez granice, handlu, utworzenie pokojowej federacji państw oraz wprowadzenie prawa kosmopolitycznego.

Immanuel Kant – O wiecznym pokoju, 1795 Droga do pokoju - warunki wstępne (preliminarne) żaden traktat pokojowy, w którym przez utajone zastrzeżenie zawarte zostało zarzewie przyszłej wojny, nie może być za takowy uznany żadne samoistne państwo (małe czy też duże, to rzecz obojętna) nie może być nabyte przez jakieś inne państwo drogą spadku, zamiany, kupna lub darowizny

Immanuel Kant – O wiecznym pokoju, 1795 Droga do pokoju - warunki wstępne (preliminarne) wojska regularne winny być z czasem zupełnie zniesione w związku z zewnętrznymi zatargami państwa nie powinny być zaciągane żadne długi państwowe - żadne państwo nie powinno mieszać się przemocą do ustroju i rządów innego państwa - żadne państwo w stanie wojny z innym państwem nie może sobie pozwolić na takie wrogie kroki, które musiałyby uniemożliwić wzajemne zaufanie w przyszłym pokoju, jak: wynajmowanie skrytobójców, trucicieli, łamanie warunków kapitulacji, nakłanianie do zdrady w kraju, z którym prowadzi się wojnę

Immanuel Kant – O wiecznym pokoju, 1795 warunki definitywne: ustrój obywatelski w każdym państwie powinien być republikański – równość i wolność wobec prawa dla wszystkich ludzi prawo międzynarodowe powinno opierać się na federalizmie wolnych państw – wolne republiki powinny utworzyć federację wolnych państw ogólnoświatowe (kosmopolityczne) prawo obywatelskie – nowa kategoria, gwarantująca gościnność obywatelom innych państw, w ten sposób przyczyniałaby się do rozwoju handlu i kontaktów międzynarodowych; uzupełniająca prawo wewnętrzne i międzynarodowe

Korzenie liberalizmu – John Locke (1632-1704) Two Treaties of Civil Government (Dwa traktaty o rządzie) – 1690 Liberalizm instytucjonalny moc sprawcza w rękach jednostki ludzkiej Państwo powinno stać na straży praw i interesów jednostek. Obywatele mają prawo do oporu i nieposłuszeństwa, w tym do obalenia władzy, jeżeli ogranicza ona ich naturalne prawa. O rządach republikańskich; umowa społeczna jasno zawarta w konstytucji; rządy prawa, a nie siły; W stosunkach międzynarodowych państwa kierują się egoistycznymi interesami, lecz przestrzegają prawa

Korzenie liberalizmu – John Locke (1632-1704) nie zgadzał się z poglądami Hobbesa - skuteczna umowa społeczna nie musi koniecznie prowadzić do ubezwłasnowolnienia jednostek i przekazania całej władzy suwerenowi w odpowiednich warunkach ludzie są zdolni do działań altruistycznych na dłuższą metę nawet społeczeństwa zarządzane przez władcę absolutnego wymagają do przetrwania licznych aktów altruizmu ze strony poddanych

Idealizm prezydenta T.W. Wilsona i powstanie Ligi Narodów

LIGA NARODÓW pierwsza w historii powszechna organizacja bezpieczeństwa zbiorowego formalnie istniała od 10 stycznia 1920 r. do 18 kwietnia 1946 r.

Idealizm prezydenta T.W. Wilsona i powstanie Ligi Narodów - 14 punktów Wilsona – 8 stycznia 1918 Thomas Woodrow Wilson – prezydent USA w latach 1913-21 4 sierpnia 1914 prezydent ogłosił neutralność USA w I wojnie światowej, ale 2 kwietnia 1917 poprosił Kongres o zgodę na wypowiedzenie wojny Niemcom 8 stycznia 1918 roku prezydent Wilson przedstawił kongresowi cele, jakie chce osiągnąć USA w wyniku zwycięskiej wojny. Składały się one z czternastu punktów tzw. - „14 punktów Wilsona”.

President Wilson's Fourteen Points Porozumienia pokojowe będą jawnie zawierane, nie będzie już porozumień tajnych. Dyplomacja ma działać jawnie i publicznie. Całkowita wolność żeglugi na morzach, poza wodami terytorialnymi, zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny, poza przypadkami, kiedy morza te będą zamknięte całkowicie lub częściowo przez działania międzynarodowe, mające na celu wykonanie międzynarodowych porozumień. Zniesienie barier gospodarczych i ustalenie warunków handlu równych dla wszystkich narodów akceptujących pokój i stowarzyszonych dla jego utrzymania.

President Wilson's Fourteen Points 4. Wzajemna wymiana wystarczających gwarancji, tak aby zbrojenia narodowe zostały zredukowane do minimum. 5. Rozstrzygnięcie sporów kolonialnych w atmosferze swobodnej, otwartej i całkowicie bezstronnej, ale przestrzegając zasady, że interesy ludności zainteresowanej mają równą wagę co interesy Rządów. 6. Ewakuacja wszystkich rosyjskich terytoriów i uregulowanie stosunków z Rosją, Rosja ma prawo do samookreślenia swojego ustroju politycznego. 7. Belgia musi być ewakuowana i stać się w pełni suwerennym krajem. 8. Terytorium francuskie zostanie uwolnione i odbudowane. Alzacja i Lotaryngia mają powrócić do Francji. 9. Korekta granicy włoskiej, wzdłuż linii narodowościowej.

President Wilson's Fourteen Points 10. Stworzenie możliwości autonomicznego rozwoju narodom Austro-Węgier. 11. Rumunia, Serbia i Czarnogóra odzyskają utracone w czasie wojny terytoria, Serbii zostanie przyznany wolny dostęp do morza, stosunki między różnymi państwami bałkańskimi muszą być oparte na przyjacielskich porozumieniach, uwzględniających linie podziału wspólnot i narodowości. 12. Ludności tureckiej Imperium Osmańskiego zapewniona zostanie suwerenność i bezpieczeństwo, innym narodom zamieszkującym Imperium przysługuje prawo do bezpieczeństwa i rozwoju, oraz autonomia. Dardanele zostaną otwarte dla okrętów i statków handlowych, zabezpieczone gwarancją międzynarodową.

President Wilson's Fourteen Points XIII. An independent Polish state should be erected which should include the territories inhabited by indisputably Polish populations, which should be assured a free and secure access to the sea, and whose political and economic independence and territorial integrity should be guaranteed by international covenant.

14 z punktów Wilsona 14. A general association of nations must be formed under specific covenants for the purpose of affording mutual guarantees of political independence and territorial integrity to great and small states alike Winno być utworzone powszechne zrzeszenie narodów na podstawie umów celem udzielenia wszystkim państwom, zarówno wielkim, jak i małym, wzajemnych gwarancji niezawisłości politycznej i całości terytorialnej.

Koniec I wojny światowej 11 listopada 1918 r. podpisano rozejm, który de facto zakończył I wojnę światową. 18 stycznia 1919 roku w Paryżu rozpoczęła się konferencja pokojowa, na której przedstawiciele zwycięskiej koalicji mieli też zadecydować o kształcie Ligi Narodów

Powstanie LN 28 czerwca 1919 w Wersalu delegaci 32 państw sprzymierzonych oraz Niemiec podpisali traktat pokojowy - traktat wersalski pierwsze 26 artykułów traktatu wersalskiego to pakt (statut) Ligi Narodów USA nigdy nie ratyfikowały Paktu LN i nie były członkiem LN

Cele LN z Paktu Ligi Narodów Wysokie układające się Strony zważywszy, że dla rozwoju współpracy między narodami oraz dla zapewnienia im pokoju i bezpieczeństwa należy przyjąć pewne zobowiązania nieuciekania się do wojny utrzymywać jawne stosunki międzynarodowe, oparte na sprawiedliwości i honorze

Cele LN z Paktu Ligi Narodów – cd. przestrzegać ściśle przepisów prawa międzynarodowego, uznanych odtąd za normy rzeczywistego postępowania Rządów przestrzegać sprawiedliwości i skrupulatnie szanować wszelkie zobowiązania traktatowe we wzajemnych stosunkach między zorganizowanymi narodami — przyjmują niniejszy Pakt, który ustanawia Ligę Narodów.

Źródła słabości LN wg Hansa Morgenthau Słabość statutowa Słabość strukturalna Słabość polityczna

Słabość statutowa LN wg Hansa Morgenthau Pakt LN nie zakazywał wojny jako takiej. Członkowie LN nie mogli prowadzić wojny tylko w określonych okolicznościach.

Pakt Ligi Narodów Artykuł 10     Członkowie Ligi zobowiązują się szanować i utrzymywać przeciwko wszelkiej napaści zewnętrznej całość terytorialną i obecną niezależność polityczną wszystkich członków Ligi. W razie napaści, jej groźby lub niebezpieczeństwa Rada wskaże środki, jak zapewnić wykonanie niniejszego zobowiązania.

Pakt Ligi Narodów Artykuł 11      Oświadcza się wyraźnie, że wszelka wojna lub groźba wojny, niezależnie od tego, czy dotyka bezpośrednio jednego z członków Ligi, czy też nie dotyka — interesuje całą Ligę i że Liga powinna przedsięwziąć wszelkie środki, mogące skutecznie zabezpieczyć pokój między narodami. W takim wypadku Sekretarz Generalny, na żądanie któregokolwiek członka Ligi, zwoła niezwłocznie Radę.      Oświadcza się poza tym, że każdy członek Ligi ma prawo w przyjacielski sposób zwrócić uwagę Zgromadzenia lub Rady na każdą okoliczność, która może wpłynąć, na stosunki międzynarodowe i która grozi w następstwie zakłóceniem pokoju lub dobrego porozumienia między narodami, od którego zależy pokój.

Pakt LN   Art. 12  Wszyscy członkowie Ligi zgadzają się, że gdyby między nimi powstał spór mogący spowodować zerwanie stosunków, skierują go na drogę postępowania rozjemczego lub sądowego albo do rozpatrzenia Rady. Zgadzają się również, że w żadnym przypadku nie powinni uciekać się do wojny przed upływem trzech miesięcy od decyzji rozjemczej lub sądowej albo sprawozdania Rady.      We wszystkich wypadkach przewidzianych niniejszym artykułem decyzja powinna być wydana w odpowiednim czasie, zaś sprawozdanie Rady powinno być sporządzone w ciągu 6 miesięcy od dnia przedłożenia jej sporu.

Słabość strukturalna LN wg Hansa Morgenthau wynikała z rozdźwięku między rozkładem sił w LN a rozkładem sił na świecie USA nigdy nie należały do LN, a ZSRR był jej członkiem w latach 1934-1939, gdy chyliła się ona ku upadkowi Organizacja międzynarodowa, która stawia sobie za cel utrzymanie ładu i pokoju międzynarodowego, nie musi być uniwersalna w tym sensie, że należą do niej wszystkie państwa świata - musi wszakże być uniwersalna w takim sensie, iż pod jej jurysdykcją znajdują się wszystkie państwa, które mogą zakłócić pokój na świecie.

Słabość strukturalna LN wg Hansa Morgenthau Art. 17 Paktu LN - Artykuł 17 usiłował wprowadzić uniwersalną jurysdykcję Ligi niezależną od członkowstwa     „W przypadku sporu między państwami, z których tylko jedno jest członkiem Ligi, lub też żadne do niej nie należy, państwo lub państwa nie należące do Ligi zostaną celem załatwienia sporu wezwane do poddania się zobowiązaniom, jakie ciążą na członkach Ligi, na warunkach uznanych za sprawiedliwe przez Radę. (…) . Po wysłaniu wezwania Rada zarządzi rozpoznanie okoliczności sporu i zaproponuje takie środki, które w danym szczególnym wypadku uważać będzie za najlepsze i najskuteczniejsze.      Jeżeli państwo mimo to nie zechce w celu załatwienia danego sporu poddać się zobowiązaniom członka Ligi i ucieknie się do wojny z członkiem Ligi, natenczas stosować się doń będą przepisy artykułu 16.      Jeżeli obie wezwane strony odmówią poddania się zobowiązaniom członka Ligi, Rada celem uregulowania sporu może przedsięwziąć wszelkie środki i poczynić wszelkie propozycje, które by były w stanie zapobiec krokom nieprzyjacielskim i zapewnić rozwiązanie konfliktu.”

Słabość polityczna LN wg Hansa Morgenthau Rozbieżne interesy narodowe wielkich mocarstw przeważały nad zasadami sprawiedliwości zdefiniowanymi przez Ligę Narodów w kategoriach status quo

Struktura LN Zgromadzenie Rada Stały Sekretariat Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej Agencje, komisje i organizacje podległe LN (np. MOP)

Zgromadzenie Artykuł 3       Zgromadzenie składa się z przedstawicieli członków Ligi. Zbiera się ono w oznaczonych okresach czasu oraz w każdej innej chwili, jeżeli okoliczności tego wymagają, w siedzibie Ligi lub w innym wyznaczonym miejscu.   Zgromadzenie rozpatruje wszystkie sprawy wchodzące w zakres działania Ligi lub dotyczące pokoju świata. Każdy członek Ligi (…) rozporządza tylko jednym głosem. Pierwotnie 42 członków-założycieli

Rada Początkowo Rada składała się z przedstawicieli mocarstw (W. Brytania, Francja, Włochy – do 1937, Japonia – do 1933) oraz z przedstawicieli czterech innych członków LN, wyznaczanych przez Zgromadzenie W 1926 r. Niemcy zostały członkiem stałym Rady (do 1933), a potem ZSRR (1934-39). - Polska była członkiem półstałym.

Sekretariat organ pomocniczy Zgromadzenia i Rady, złożony z sekretarza generalnego, sekretarzy i niezbędnego personelu działającego w siedzibie Ligi Działaniami Sekretariatu kierował Sekretarz Generalny, wybierany przez Zgromadzenie, a mianowany przez Radę. W skład Sekretariatu wchodzili też Sekretarze i personel. Pierwszym Sekretarzem Generalnym został James Eric Drummond, urzędnik MSZ Wielkiej Brytanii.

Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej miał rozpatrywać wszystkie spory o charakterze międzynarodowym, przedłożone mu przez strony i wydawać opinie doradcze o wszystkich sporach i sprawach, z którymi zwróci się do niego Rada lub Zgromadzenie Był to pierwszy sąd międzynarodowy o zasięgu powszechnym. Rozpoznał 66 spraw, wydał 32 wyroki.

Funkcjonowanie LN 1920 – 1929 - czas nadziei i pewnych sukcesów LN; powstawały instytucje, procedury; LN cieszyła się autorytetem 1930-39 – okres prób; LN okazuje się nieskuteczna w obliczu rozwiązywania konfliktów 1939-46 – LN istnieje formalnie

Teoria pokoju demokratycznego. Istnieje silny związek między ustrojem państwa a jego zachowaniami na arenie międzynarodowej: - państwa demokratyczne są znacznie mniej skłonne do rozpoczynania wojen niż państwa niedemokratyczne im większa liczba państw demokratycznych, tym mniej wojen przemiany wewnątrz państw mogą zmienić stosunki międzynarodowe I. Kant: jeżeli wojny są rozrywką książąt, to jeśli decyzje o rozpoczęciu wojny podejmować będą  obywatele, to wojen będzie mniej; A. Smith, J. Bentham, H. Spencer- homo economicus- powstanie stosunków opartych na handlu sprawi, że wojny staną się nieopłacalne

Teoria pokoju demokratycznego. argument instytucjonalny: w państwach demokratycznych instytucje demokratyczne, system wzajemnej kontroli, rola opinii publicznej ograniczają dążenie rządzących do wojny instytucjonalne przeszkody: władze pochodzą z wyborów debata polityczna studzi zapał użycia siły, zmusza do szukania dyplomatycznych rozwiązań w demokracjach przywódcy nigdy nie podejmują decyzji i rozpoczęciu wojny bez konsultacji  

Teoria pokoju demokratycznego. Argument normatywny: państwa demokratyczne dzielą pewien system liberalnych wartości, który nie pozwala im na sięganie do wojny jako sposobu rozwiązywania konfliktów; wspólne wartości: przekonanie o autonomicznym charakterze jednostki, troska państwa o zapewnienie swoim obywatelom dobrobytu itp.