🗊Презентация Państwa upadłe. Analiza problemu państwa upadłego na przykładzie Somalii

Państwa upadłe

Państwa upadłe 1. Istota upadku państwa. 2. Przyczyny upadku państwa. 3. Implikacje upadku państwa. 4. Analiza problemu państwa upadłego na przykładzie Somalii.

Istota państwa upadłego Państwo upadłe to takie państwo,w którym rząd nie posiada efektywnej kontroli nad terytorium, jego legitymizacja kwestionowana jest przez znaczną część ludności, nie jest on w stanie zapewnić swoim obywatelom bezpieczeństwa publicznego lub świadczeń publicznych oraz nie posiada monopolu na użycie siły. W tego typu państwach na ogół spore obszary są w wyłącznym władaniu klanów lub struktur plemiennych, co stwarza dogodne warunki do działalności organizacji terrorystycznych, struktur mafijnych, grup przestępczych, sekt wyznaniowych itd., prowadzących często niczym nieskrępowaną i przez nikogo nie kontrolowaną działalność o zasięgu transnarodowym.

Przyczyny upadku państwa dziedzictwo systemu kolonialnego, koniec zimnej wojny, utrata znaczenia wielu państw w strategicznej kalkulacji superpotęg, globalne procesy modernizacji, przyczyniające się w skali powszechnej do desuwerenizacji i dezintegracji państwa, pod względem geograficznym i terytorialnym upadek państw jest wywołany przez problemy wewnętrzne, endogeniczne, z nieznacznym wpływem czynników zewnętrznych.

Degradacja państwa oznacza: upadek porządku państwowego, społecznego i gospodarczego, wewnętrzne konflikty zbrojne, masowe naruszenia praw człowieka i kryzysy humanitarne, endogeniczny charakter konfliktu, fragmentaryzację społeczeństwa.

Implikacje upadku państw zanik pewnych standardów organizacji życia społecznego, politycznego i gospodarczego, klęska humanitarna, nasilenie ruchów migracyjnych, pojawienie się na ich terytorium niepaństwowych aktorów wrogo nastawionych do powszechnie uznanych i szanowanych wartości (tj. terroryści, handlarze bronią, kartele narkotykowe). Stanowią oni źródło zagrożeń dla międzynarodowego status quo, interwencja zbrojna z zewnątrz, ze strony państw bądź organizacji międzynarodowych.

Miesięcznik Foreign Policy i The Fund for Peace prowadzą ranking państw z punktu widzenia ich stabilności i podatności na konflikt wewnętrzny, klasyfikując kraje na podstawie takich wskaźników mi.n., jak: poziom presji demograficznej, napływ uchodźców, stopień załamania gospodarczego, poziom kryminalizacji i delegitymizacji państwa.

Państwo upadłe na przykładzie Somalii Niepodległa Somalia powstała w 1960 roku w wyniku połączenia obszarów byłej kolonii brytyjskiej – Somali Brytyjskie i włoskiej – Somali Włoskie. Po dziewięciu latach niepodległości w Somalii doszło do zamachu stanu zorganizowanego przez młodych oficerów o prokomunistycznych poglądach. Władzę przejął Mohammed Siad Barre, który wprowadził system monopartyjnej dyktatury marksistowskiej, a następnie nawiązał stosunki z ZSRR oraz ChRL.

Państwo somalijskie podzielone jest na kilka stref wpływów. Na północy swoją niepodległość ogłosił w maju 1991 r. Somaliland, gdzie panuje względnie stabilna sytuacja. W 2001 r. władze Somalilandu zorganizowały referendum, w którym przyjęto konstytucję oraz potwierdzono niepodległość tej jednostki geopolitycznej. Korzystając z przykładu Somalilandu przywódcy plemion zamieszkujących północny-wschód państwa ogłosili powstanie niepodległego Puntlandu, dążąc jednocześnie do oderwania wschodniej części Somalilandu. Z kolei na pograniczu somalijsko-etiopskim plemiona górskie proklamowały federację Hiralandu. Na południu państwa, pogranicze somalijsko-kenijskie kontrolowane jest przez organizacje fundamentalistów islamskich, natomiast stolica państwa – Mogadiszu jest obiektem rywalizacji różnych frakcji klanowych.

Upadek struktur państwowych Somalii stał się przyczyną wielu zagrożeń które występując na terenie Somalii stanowią zagrożenie również dla bezpieczeństwa światowego. Są to, między innymi: łamanie praw człowieka, problem głodu, terroryzm oraz piractwo morskie. Piraci somalijscy rozpoczęli swoją działalność na początku 1990 r. jeszcze podczas okresu wojny domowej.  Zdecydowana większość piratów to rybacy, którzy utracili pracę z powodu wejścia na łowiska przylegające do kraju zagranicznych firm połowowych. Drugim czynnikiem powstania piractwa jest poziom ubóstwa panujący w Somalii, która jest jednym z najbiedniejszych krajów na świecie – jej PKB wynosi ok. 600 dolarów. Jednakże należy pamiętać, że w ostatnich latach piractwo stało się bardziej popularnym zajęciem wśród Somalijczyków ze względu na bardzo dużą opłacalność.

Piraci posiadają doskonale zlokalizowane bazy wypadowe. Jedną z nich stanowi archipelag Great Hanish będący największym na świecie gniazdem piratów. W ten rejon boją się zapuszczać nawet statki straży granicznej Jemenu i Dżibuti. Tym bardziej że na tych wodach o łupy rywalizują grupy piratów z Sudanu, Etiopii, Dżibuti i Somalii. Drugą z ważniejszych baz wypadowych piratów jest wyspa Sokorta. Wobec braku jakichkolwiek podstaw ochrony prawnej ludności cechą charakterystyczną życia codziennego w Somalii są morderstwa na tle politycznym, porwania, samowolne aresztowania ludności, stosowanie tortur i innych form poniżającego traktowania i karania.

Problem głodu występuje w Somalii na zastraszająco wielką skalę. Szacuje się, że w całym regionie tzw. „Rogu Afryki” (południowo-zachodnia Etiopia, Somalia, północna Kenia), blisko 12 mln ludzi jest zagrożonych głodem. Somalia stała się także obiektem zainteresowania organizacji terrorystycznych. Wynika to z kilku czynników: po pierwsze, sytuacja wewnętrzna w państwie, a w szczególności brak systemu norm prawnych, stwarza szerokie pole działalności terrorystom, po drugie, Somalia położona jest w strategicznym punkcie Afryki, posiada długą linię brzegową, natomiast granice lądowe nie są strzeżone. Państwo to pełni także rolę obszaru tranzytowego osób i zasobów materialnych do państw sąsiednich. po trzecie, największa w Somalii grupa fundamentalistów islamskich – AIAI przejawia wysoki poziom aktywności.

Upadek państwowości w Somalii spotkał się w minionej dekadzie z licznymi działaniami mającymi na celu przywrócenie pokoju i stabilizacji w tym państwie. Wysiłki te, podejmowane najczęściej przez państwa sąsiednie przy wsparciu ONZ, w większości nie przyniosły pozytywnych rezultatów. W 2004 r. udało się powołać do życia rząd tymczasowy (Transitional Federal Government), ale do dnia dzisiejszego nie sprawuje on faktycznego władztwa terytorialnego w Somalii.