🗊Презентация Метаболизм процесіндегі липидтер мен нуклеин қышқылдарының орны

4-СОӨЖ: Метаболизм процесіндегі липидтер мен нуклеин қышқылдарының орны. Орындаған: Аманбаева А; Бекетай А; Жолдасбаева З. Тексерген: Ережепов А.

Липидтер — (гр. λίπος, lípos — май) — барлық тірі жасушалардың құрамына кіретін және тіршілік процестерінде маңызды рөл атқаратын май тәрізді заттар. Липидтер – табиғи заттар тобы. Олар іс жүзінде суда ерімейді, бірақ полярсыз еріткіштерде (хлороформ, эфир,этанол) ериді. Липид гректің lipos – май деген сөзінен шыққан. Липидтер молекуласында полярсыз (көмірсутекті) және полярлы (–СООН, –ОН, –NH2) аймақтар болады. Липидтер химиялық құрамы мен құрылымы жөнінде үш топқа бөлінеді: қарапайым липидтер, күрделі липидтер, стероидтар. Липидтер — (гр. λίπος, lípos — май) — барлық тірі жасушалардың құрамына кіретін және тіршілік процестерінде маңызды рөл атқаратын май тәрізді заттар. Липидтер – табиғи заттар тобы. Олар іс жүзінде суда ерімейді, бірақ полярсыз еріткіштерде (хлороформ, эфир,этанол) ериді. Липид гректің lipos – май деген сөзінен шыққан. Липидтер молекуласында полярсыз (көмірсутекті) және полярлы (–СООН, –ОН, –NH2) аймақтар болады. Липидтер химиялық құрамы мен құрылымы жөнінде үш топқа бөлінеді: қарапайым липидтер, күрделі липидтер, стероидтар.

Қаныққан (шектелген) майлы  қышқылдар: (сабындар) Қаныққан (шектелген) майлы  қышқылдар: (сабындар) Гомологтық қатарының негізгі  өнімдері: СН3-(СН2)2-СООН (С4Н7СООН) май қышқылы СН3-(СН2)14-СООН (С15Н31СООН) пальмитин қышқылы СН3-(СН2)16-СООН (С17Н35СООН) стеарин қышқылы Қаныққан майлы қышқылдардың қанықпаған қышқылдардан айырмашылығы олар ағзада ацетилкофермент А-ның (КоА) синтезделуі нәтижесінде пайда болады. Ал КоА сірке қышқылының активті бір формасы болып есептеледі.  

Май қышқылы Триацилглицериды –г лицерин эфирі

Май қышқылы қасиеттері Май қышқылдарында –гидрофильдi (полярлы) және гидрофобты (полярсыз) бастарын ажыратады. Май қышқылдарының қасиеттері молекуладағы гидрофильді мен гидрофобты бөліктерінің ара қатынасына тәуелді болады. - суда еру қабілеті; - балқу температурасы. Қаныққан май қышқылдарының көміртек атомының тізбегі ұзарған сайын қыщқылдың балқу температурасы артады. Май қышқылы балқу температурасы, оС миристин қышқылы (С14:0) 54,4о, пальмитин қышқылының (С16:0) 62,9о, стеарин қышқылының (С18:0) 69,6о. - Олеин қышқылы (С18:1) +13,4оС - Линол қышқылы (С18:2) -5,0оС, Линолен қышқылы (С18:3), -11,0оС. Қанықпаған май қышқылдарда қос байланыс саны көбейген сайын балқу температурасы төмендейді.

Триацилглицеридтер әлсіз амфифилдер. Триацилглицеридтер әлсіз амфифилдер. Амфифил – бұл полярлы (иондық) гидрофильді басы бар және полярсыз гидрофобты көмірсүтекті топтары бар қосылыстар. Бейтарап майлардың қасиеттері құрамындағы май қышқылдарының табиғатына байланысты.

Табиғи триацилглицеридтiң молекуласындағы май Табиғи триацилглицеридтiң молекуласындағы май қышқылдарының қалдықтары бiрдей немесе әртүрлі болуы мүмкін. Суреттегі бірінші триацилглицеридтің (құрамына пальмитин қышқылының үш молекуласы кіреді) . Сондықтан - 1, 2, 3-трипальмитилглицерин деп аталады. Екінші триацилглицерид - 1,3-дипальмитил-2-стеарил-глицерин,деп аталады, оның құрамында: 1-ші мен 3-ші көміртек атомымен пальмитин қышқылдары, 2-ші көміртек атомымен стеарин қышқылы бар. Үшінші триглицерид – 1-стеарил-2-пальмитил-3-арахидонглицерин деп аталады. СН2-О-СО-С15Н31 СН2-О-СО- С15Н31 СН2-О-СО- С17Н35 | | | СН-О-СО- С15Н31 СН-О-СО- С17Н35 СН-О-СО- С15Н31 | | | СН2-О-СО- С15Н31 СН2-О-СО- С15Н31 СН2-О-СО- С19Н33

Ара балауыз- ының негізгі компоненті

Құрылымдық липидтердің классификациясы Құрылымдық липидтердің классификациясы

Қорытынды Қорыта келгенде  липидтер мал, адам және өсімдіктердің  барлық тканьдері клеткаларының  құрамына  кіріп, өте маңызды   қызмет атқарады. Олар қор боып жиналып, құрамы және мөлшері мал азықтандыруға және қоңдылығына себепші болады. Липидтер клетка мембранасының құрылымдық және рецепторлық бөлігі. Құрылымдық липидтердің тұрақты мөлшері және белгілі химиялық құрамы болады: ондай липидтер жануарды азықтандыруға және олардың ауруына байланысты өзгермейді. Липидтер қорғаныс қызметін атқарады, организмдерді ыстық суықтан, әртүрлі әсерлерден  қорғайды.Липидтерде көптеген витаминдер ериді,  құрамында алмастыруға келмейтін май қышқылдары болады, ондай қышқылдар организмнің қалыпты тіршілігі  үшін қажет. Липидтер азық ретінде  де маңызы зор. Азықтық майдың көп  бөлігін біз өсімдіктердің, мал  организмінен аламыз.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: