🗊Презентация Пестицидтерді қолданудың санитарлық- гигиеналық жіктелуі. Пестицидтермен улану себептері. Пестицидтердің

№ 4. ДӘРІС. Пестицидтерді қолданудың санитарлық- гигиеналық жіктелуі 1. Пестицидтермен улану себептері. 2. Пестицидтердің гигиеналық жіктелуі. 4.Ұшқыштық дәрежесі – концентрация қанықтылығы бойынша жіктелуі. 4. Шоғырланып жиналу қасиеті бойынша жіктелуі. 5. Паталогиялық әсерлері бойынша жіктелуі. 1. Өсімдіктерді қорғауда қолданылатын пестицидтер биоло-гиялық пәрменді заттар. Олар тек зиянды организмдерге ғана емес, табиғат пен адамдарға да қауіпті. Пестицидтердің адамдар мен жан-уарларға әсері тікелей – қолданған кезде және жанама, яғни қорша-ған ортада жинақталып, азық-түлік, жем-шөпті улап, адамдар мен жануарларға қауіп төндіреді. Пестицидтерді қолданудың басты шарты қоршаған ортаны, әсіресе ауа кеңістігін, азық-түлікті, су қоймалары мен топырақты

Жоғарыда келтірілген жіктеуге байланысты ауыл шаруашы-лығында қолданылуға ұсынылған препараттар мынадай топтарға бөлінеді: Жоғарыда келтірілген жіктеуге байланысты ауыл шаруашы-лығында қолданылуға ұсынылған препараттар мынадай топтарға бөлінеді: 1-топ. Өте күшті әсерлі улы заттар – бромды метил, гранозан, глифтор, зоокумарин, крысид, меркургексан, меркурбензол, мырыш фосфиді; 2-топ. Уыттылығы жоғары улы заттар: базудин, ДНОК, тиодан, фозалон, фофамид (БИ-58); 3-топ. Уыттылығы орташа заттар: бетанал, 2,4-Д, карбофот, формалин, мыстың хлорлы тотығы, фитобактериомицин; 4-топ. Уыттылығы төмен заттар: бордосс сұйығы, күкірт, триаллат. Өте күшті және улылығы жоғары заттарға жататын пестицидтер, өткір улануға әкелетін болғандықтан үлкен қауіп тудырады. Өткір уланудың қауіпін болжау үшін, орташа өлу мөлшерін (СД50) бастапқы мөлшерге қатынасы бойынша препараттың улылық әсерінің аумағын анықтайды. Егерде де осы қатынас аз болса, онда улылық әсердің аумағы мен қатты уланудың қаупі жоғары болады.

Организм бойына тері арқылы ену уыттылығы бойынша (тері-резорбтивтік уыттылық): Организм бойына тері арқылы ену уыттылығы бойынша (тері-резорбтивтік уыттылық): Өте айқын байқалатын уыттылық – СД50< 300 мг/кг,тері – ау-ыздық коэффициент 1-ден төмен. Айқын байқалатын уыттылық – СД50 = 300 -1000 мг/кг, тері – ауыздық коэффициент 1-3. Шамалы байқалатын уыттылық – СД50 > 1000мг/кг-нан көп, тері – ауыздық коэффициент 3-тен көп. Тері – ауыздық коэффициенті СД50 – шамасының қатынасындай, яғни теріге препарат тигенде СД50 асқазанға да барады. Мысалы, егер СД50 теріге түскенде 300 мг/кг болса, ал асқазанға түссе – 400 мг/кг, онда тері – ауыздық коэффициент 0,75 - ке тең болады. Мұнда тері – ауыздық коэффициенттің шамасы көп болса, терінің улануы аз болады.

3. Ұшқыштық дәрежесі – концентрация қанықтылығы бойынша Өте қауіпті заттар – қанықтырушы концентрация шекті концентрацияға тең немесе одан артық. Қауіпті заттар – Қанықтырушы концентрация > шекті концентрация. 3. Қауіптілігі төмен заттар – шекті концентрациядан едәуір төмен.

4. Организм бойында улы заттардың түгел ыдырамау және ағзадан шығарылмау нәтижесінде шоғырланып жинақталуы немесе удың әсерінің өзгеруі кумуляция деп аталады. 4. Организм бойында улы заттардың түгел ыдырамау және ағзадан шығарылмау нәтижесінде шоғырланып жинақталуы немесе удың әсерінің өзгеруі кумуляция деп аталады. Кумулятивтік қасиет материалдық және функционалдық болып 2 бөлінеді: - Қайталап әсер ету нәтижесінде улы заттардың еселенуі мате-риалдық кумулятивтік деп аталады. - Ал функционалдық кумулятивтік дегеніміз удың өзінің емес, оның метоболиттік әсерінің еселенуі. Кумулятивтік қасиеттеріне байланысты 4 классқа жіктеледі: Шоғырланғыштығы өте жоғары заттар –шоғ. коэфф.<1 Айқынбайқалатын - шоғ. коэфф. - 1-3 Тұрақты –шоғ. коэфф. - 3-5 Әлсіз байқалатын - шоғ. коэфф. >5

Тұрақтылығы бойынша (топырақта): Өте тұрақты заттар – улы емес компоненттерге ыдырау мерзімі 1-2 жыл; Тұрақты заттар – улы емес компоненттерге ыдырау мерзімі 0,6-1 жыл; Орташа тұрақты – улы емес компоненттер-ге ыдырау мерзімі 1-6 ай; Тұрақтылығы нашар заттар – ыдырау мер-зімі бір айға дейін.

5. Тұрақтылығы (топырақта) бойынша – уытты емес заттарға дейін ыдырауы Өте тұрақты –2 жылдан артық Тұрақты– 0,5- 2 жыл Орташа тұрақты - 1-6 ай Әлсіз тұрақты – бір ай ішінде

Пестицидтердің қауіпті кластары

Пестицидтермен жұмыс жасау қауіпсіздігі -1-топ пестицидтерімен жұмыс істеуге тұрақты мамандарға ғана рұқсат етіледі. -Пестицидтерді алу, тасымалдау, сақтау және есепке алу арнайы нұсқаулар бойынша жасалады. Елді мекендердегі бақтар мен саябақтарда, үй жанындағы учаскелерде өсірілетін өсімдіктерді қорғау үшін өте күшті және уыттылығы жоғары заттарды қолдануға тиым салынады.