🗊Презентация Бет жақсүйек аймағының жедел одонтогенді қабыну аурулары

Бет жақсүйек аймағының жедел одонтогенді қабыну аурулары. Орындаған: Адамбек Г. Курс: 4 Группа: 12-20-02 Факультет: ЖМ Қабылдаған:Нурлыбаев А.

жоспары: Бет жақсүйек аймағының жедел одонтогенді қабыну аурулары. Этиологиясы. Патогенезі. Жіктелуі. Жедел периодонтит. Клиника. Салыстырмалы диагностика. Созылмалы периодонтит. Клиника. Салыстырмалы диагностика.

Бет жақсүйек аймағының жедел одонтогенді қабыну ауруларын. Бет-жақ аймағының қабыну аурулары өзінің пайда болу табиғатына қарай инфекциялы-қабынулы процесс, сонымен микробтармен шақырылады, олардың әдетте қарапайым жағдайда ауыз қуысының кілегей қабатында және тері қабатында вегетирленеді. Тері қабатының және кілегей қабатының бүтіндігі бұзылғанда, шеткері пародонт зақымдалғанда, сонымен қоса тістің қатты қабаты зақымдалып оның қуысы ашылса микробтар қасындағы тіндерге кіреді. Олардың кейіннен жағдайы әртүрлі болуы мүмкін. Кейде олар енген жерлерінде қорғаныс факторларынан жойылады, ал басқа жағдайларда – лимфа ағысымен лимфа түйіндеріне жетеді, ол жерде олардың бекітілуі және жойылуы жүреді. Егер лимфа тамырлар бекітіп және жоя алмаса, олар қан ағысына еніп және ағынмен мүшелерге еніп кетуі мүмкін. Бірақ көбінесе басқа нәтиже болады. Тінге енген микробатр, жаңа тіршілік ету жағдайына қалыптасады, көбейе бастайды. Олардың бір қатары белок табиғат заттарын өңдейді – экзотоксиндер, олардың антиген қабілеті бар және сол бір тіндерді зақымдай алады.

ЭТИОЛОГИЯ Одонтогенді қабыну ауруының қоздырғышы – бұл микроағзалар, олар ауыз қуысының тұрақты микрофлорасының құрамы кіреді: стафилококк, стрептококк, энтерококк, диплококк грам оң және грам теріс таяқшалар, E. coll. және т.б. Сонымен қоса одонтогенді инфекцияның ошағында кейде саңырауқұлақтар анықталады, микоплазмалар қарапайымдылар отбасынан трихоманад.Жоғарыда айтылғандай, макроағзаның иммунологиялық реактивтілігінің жағдайы инфекциялы-қабынулық процесстің дамуының мүмкіндігі. Бет - жақсүйек аймағының іріңді қабыну аурулары өзіндік ерекшеліктері мен сипатталатын патологиялық процесс бола тұра, негізінен жедел немесе созылмалы периодонтиттердің өршуінен, жақсүйектері ұраларының іріңдеуінен, остеомиелиттің, сиалодениттің, гингивостоматиттердің, пародонтоздың, сыздауықтың, шиқанның және бет - мойын аймақтары жарақаттарының асқынуларынан дамиды.

ПАТОГЕНЕЗ     «Одонтогенді қабыну ауру» термині жинақты болып келеді. Ол аурудың клиникалық жағынан айқын көрсетілген бір топ ауруды қосады (периодонтит, периостит, остеомиелит, абсцесс және флегмона, лимфаденит, одонтогенді гайморит), оларды одонтогенді инфекциялы процесстің әртүрлі динамикада өтетін ауру деп санауға болады. Периодонтит деп периодонттың инфекциялы-қабыну процессі деп санауға болады. Жедел периодонтиттің бастапқы кезеңдерінде периодонттың ісінуімен, қызаруымен және сірлі экссудациямен сипатталады, олар кейіннен іріңді түрге ауысады. Периодонттың лейкоцитарлы инфильтрация ортасындағы аймақта іріңдеп еріген өліеттенген тін ошақтары кездеседі. Кейіннен осындай аймақтардың айналасында грануляциялық тін білікшесі түзіледі, өйткені микроабсцесс түзіледі. 

Жедел қабыну көрсеткіштерінің тынышталуынан кейін репаративті остеогенз белсендіріледі, бірақ ол сүйек тінінң резобция процесстерінен қалып қояды. Сүйекте түзілген ақау гранцляциялық тінге толады, олар жетіліп, дәнекер капсулаға айналады. Бұндай капсула инфекциялы ошақты айналасындағы сүйек тінінен бөліп, процесстің стабилизациясына жағдай жасайды. Егер инфекциялық бастама тіс түбірінің каналынан өтуі тоқтамаса, сорылған сүйек аймағының толық түзілген сүйек тінінің жаңадан алмасуы жүрмейді. Сонымен қоса, бұл жағдайларды инфекциялы-қабыну процессінің гранулирленген периодонтит түрі бойынша өршіп дамуы байқалады. Жедел қабыну көрсеткіштерінің тынышталуынан кейін репаративті остеогенз белсендіріледі, бірақ ол сүйек тінінң резобция процесстерінен қалып қояды. Сүйекте түзілген ақау гранцляциялық тінге толады, олар жетіліп, дәнекер капсулаға айналады. Бұндай капсула инфекциялы ошақты айналасындағы сүйек тінінен бөліп, процесстің стабилизациясына жағдай жасайды. Егер инфекциялық бастама тіс түбірінің каналынан өтуі тоқтамаса, сорылған сүйек аймағының толық түзілген сүйек тінінің жаңадан алмасуы жүрмейді. Сонымен қоса, бұл жағдайларды инфекциялы-қабыну процессінің гранулирленген периодонтит түрі бойынша өршіп дамуы байқалады.

Жақ-бет аймағының одонтогенді қабыну ауруының жіктелуі.

Жедел периодонтит Барлық жедел қабыну процестері сияқты, периодонтиттің бұл түрі де лезде басталып, үстемді ағымда өтеді және клиникалық белгілері ауысып тұруымен сипатталады. Әдетте науқас себепші тіс өздігінен солқылдап ауыруына, тіске күш түскенде ауыру сезімі үдейе түсуіне және үшкіл нерв тармақтары бойымен таралуына шағымданады. Ауырусыну сезімінің үстемділігі соншама, тіптен себепші тіске байқаусыз тіл немесе тамақ тимеу үшін, науқас аузын үнемі ашып жүруге мәжбүрлі. Жедел периодонтитте науқас себепші тіс орнынан «өсіп шыққандай»» сезінеді. Ауырусыну сезімі үнемі маза бермейтіндіктен, науқастың ұйқысы бұзылады, жалпы әлсіздік пайда болады. Ауыз қуысын тексергенде, себепші тістің сауыты толық немесе жартылай бұзылғанын, немесе бұрын емделіп, бітек қойылғанын көруге болады. Тістің айналасындағы кілегей қабық қызарып ісінеді. Пальпациялағанда ауырусыну сезімі үдей түседі. Тісті тік бағытта перкуссиялағанда ауырусыну сезімін үдей түседі. Тіс ауырғаннан кейін 3-4 күн өткен соң, айналасының өтпелі қатпар ісініп тегістелуін, инфильтрат қалыптасуын көруге болады. Алғашқыда инфильтрат сірілі (серозды) жалқық болса, кейін іріңге ауысады. Инфекциялы периодонтиттар арасында ажыратады: 1) периодонттың химимялық жарақатынан дамуы. 2) жедел жарақаттан жарақаттық периодонтиттан дамыған – ұрғанда немесе жаңғақты, қантты, сүйекті тістегенде, сонымен қоса созылмалы жарақат (тістің протездан қатты қысым түсуі, шекілдеуікті шағу, шегені немесе басқа заттарды тістер арасында ұстау).

Жедел сірлі периодонтиттің клиникасы интоксикациялық кезеңі қабыну процестің алғашқы сатысына сәйкес, патогенді микробтар шоғырланған аймақта әртүрлі жасушалар (макрофагтар, мононуклеарлар және гранулоциттер) жинақталады. Жедел периодонтиттің интоксикациялық кезеңінде себепші тістің айналасындағы жұмсақ тіндерден қабыну процестің клиникалық белгілері байқалмайды, науқастың жалпы жағдайы қанағаттанарлықтай. Тістің тік бағыттағы перкуссиясы ауырусыну сезімін тудырады.Объективті: кілегей қабаттыңешқандай өзгерістері жоқ. Ернін науқас толығымен жаппайды. Тіс статикасы бұзылмаған. Шеткері лимфатүйіндері сәл ұлғайған. Жедел сірлі периодонтиттің клиникасы интоксикациялық кезеңі қабыну процестің алғашқы сатысына сәйкес, патогенді микробтар шоғырланған аймақта әртүрлі жасушалар (макрофагтар, мононуклеарлар және гранулоциттер) жинақталады. Жедел периодонтиттің интоксикациялық кезеңінде себепші тістің айналасындағы жұмсақ тіндерден қабыну процестің клиникалық белгілері байқалмайды, науқастың жалпы жағдайы қанағаттанарлықтай. Тістің тік бағыттағы перкуссиясы ауырусыну сезімін тудырады.Объективті: кілегей қабаттыңешқандай өзгерістері жоқ. Ернін науқас толығымен жаппайды. Тіс статикасы бұзылмаған. Шеткері лимфатүйіндері сәл ұлғайған.

Жедел іріңді периодонтиттің клиникасы экссудациялық (жалқықтық) кезеңнің патологиялық анатомиясынан күрделі өзгерістерді көруге болады. Қабыну ошағының тіндерінде ацидоз туындап, олар ісінеді, қан тамыр қабырғаларының өткізгіштігі артып, қанның жасушалық элементтері сыртқа шығады, тіндердің ыдырауынан ұсақ іріңдіктер қалыптасады. Периодонт саңылауында жинақталған жалқықтың қысымынан ауырусыну сезімі пайда болып, тіс қозғалмалы бола бастайды. Кейін лизосомалық ферменттер түзілуінен остеокласт жасушаларының қызметі артып, мононуклеарлық лимфациттердің және макрофагтардың саны көбейеді. Осының нәтижесінде тіс түбірінің цементі және периодонт тіндері ыдырап, сүйектің микроқұрылымы бұзылады. Периодонтиттің экссудативті кезеңінде қабыну процесінің патоморфологиялық көрнісі айқындалып, инфекциялық ошақта ұсақ абсцестер қалыптасады. Жедел іріңді периодонтиттің клиникасы экссудациялық (жалқықтық) кезеңнің патологиялық анатомиясынан күрделі өзгерістерді көруге болады. Қабыну ошағының тіндерінде ацидоз туындап, олар ісінеді, қан тамыр қабырғаларының өткізгіштігі артып, қанның жасушалық элементтері сыртқа шығады, тіндердің ыдырауынан ұсақ іріңдіктер қалыптасады. Периодонт саңылауында жинақталған жалқықтың қысымынан ауырусыну сезімі пайда болып, тіс қозғалмалы бола бастайды. Кейін лизосомалық ферменттер түзілуінен остеокласт жасушаларының қызметі артып, мононуклеарлық лимфациттердің және макрофагтардың саны көбейеді. Осының нәтижесінде тіс түбірінің цементі және периодонт тіндері ыдырап, сүйектің микроқұрылымы бұзылады. Периодонтиттің экссудативті кезеңінде қабыну процесінің патоморфологиялық көрнісі айқындалып, инфекциялық ошақта ұсақ абсцестер қалыптасады.

Объективті: бет көрінісі шаршаған (тіске тигізгенде ауру сезімінен қорқу). Тіс айналасындағы қызыл иек ісінген және біраз қызарған, альвеолярлы өсінді тегістелген, жақайналасындағы тін қалыпты немесе сәл ісінген. Шеткері лимфатүйіндері ұлғайған және сәл аурушаң. Тіс солқылдап үнемі ауырады. Ауырсыну сезімі тек тік перкуссиядан ғана емес, сондай-ақ көлденең бағытта перкуссиялағанда да үдей түседі. Тістің патологиялық қозғалысы артады. Жедел периодонтиттің рентгенологиялық көрнісінен тіс түбір аймағында патологиялық өзгерістер байқалмайды. Кейде жалқықтың жинақталуынан периодонт саңылауы кеңеюі мүмкін. Қанында лейкоцитоз анықталады сегметядерлі және таяқшаядерлі нейтрофильдердің СОЭ біраз ұлғайған (20-30 мм 1 сағатта). Эритроциттердің максимальді резистентілігі 0,30 дейін жоғарлайды қалпында максимальді резистентілгі (0,36). Дене температурасы әдетте жоғарламайды, бірақ кейде субфебрильді болады. Дене температурасының дәрежесі және қан құрамы науқастың индивидуальді жағдайын байланысты.

Созылмалы периодонтит Әдетте олар түбір өзегінен үздіксіз және ұзақ периодонтты микрофлорамен инфицирлендіргенде дамиды. Кейде созылмалы периодонтит жедел периодонтиттің нәтижесінде дамиды. Қоздырғышы стрептококктар, көбінесе стафилококк, кейде – әртүрлі аралас флора. Егер жедел периодонтит уақытылы емделмесе немесе жүргізілген ем нәтиже бермесе, қабыну процесі әрі қарай жалғасып, созылмалы ағымына ауысады. Қабыну процесінің ағымына, патологиялық анатомиясына қарай созылмалы периодонтит белсенді және тұрақталған түрлеріне бөлінеді. Созылмалы периодонтиттің белсенді түрі грануляциялық тіндердің, жыланкөздердің, гранулеманың, жақсүйектері айналасының жұмсақ тіндерінде іріңдіктердің қалыптасуымен сипатталады. Периодонтиттің тұрақталған түрінде тіс түбір айналасының тіндерінде фиброзды өзгерістері басым өтеді. Созылмалы фиброзды периодонтит созылмалы периодонтиттің бұл түрінде айқын клиникалық белгілері байқалмауы мүмкін. Науқастың ауруы анамнезінен себепші тістің бұрын ауырғандығын немесе емделіп тісіне бітек салынғанын немесе тістің мүлдем емделмегенін анықтап білуге болады.

Клиника. Шағымы әдетте болмайды, тек асқынуында шайнаған кезде және перкуссияда ауру сезімі пайба болады (тік бағытта). Ауыз қуысын тексергенде себепші тістің сауыты тіс жегісімен әркелкі өлшемде бұзылғанын немесе сауытына бітек қойылғанын көруге болады. Тістің айналасындағы кілегей қабық өзгеріссіз, пальпациялау, тісті перкуссиялау ауырусыну сезімін тудырмайды. Созылмалы фиброзды периодонтиттің рентгенологиялық көрінісінен периодонт саңылауы әркелкі деңгейінде тарылуын, кей жерлері кеңейюін көруге болады (гиперцементоз). Осындай патологиялық өзгерістер болғаның өзінде, тіс ұяшығының кортикалды табақшасынан (lamina dura) күрделі патологиялық бұзылыстар байқалмайды Клиника. Шағымы әдетте болмайды, тек асқынуында шайнаған кезде және перкуссияда ауру сезімі пайба болады (тік бағытта). Ауыз қуысын тексергенде себепші тістің сауыты тіс жегісімен әркелкі өлшемде бұзылғанын немесе сауытына бітек қойылғанын көруге болады. Тістің айналасындағы кілегей қабық өзгеріссіз, пальпациялау, тісті перкуссиялау ауырусыну сезімін тудырмайды. Созылмалы фиброзды периодонтиттің рентгенологиялық көрінісінен периодонт саңылауы әркелкі деңгейінде тарылуын, кей жерлері кеңейюін көруге болады (гиперцементоз). Осындай патологиялық өзгерістер болғаның өзінде, тіс ұяшығының кортикалды табақшасынан (lamina dura) күрделі патологиялық бұзылыстар байқалмайды

Созылмалы гранулемалы периодонтит - периодонтиттің бұл түрінде тіс түбір ұшы аймағындағы инфекциялық ошақ және грануляциялық тіндер дәнекер тінді қабпен қоршалуына байланысты қабыну процесінің таралуына мүмкіндік болмайды. Әдетте науқастардың шағымы жоқ. Ауру анамнезінен себепші тістің ертеде жиі ауырғандығы кейінгі кездері сирек болса да тіс науқасты мазалайтындығы анықталады. Созылмалы гранулемалы периодонтит - периодонтиттің бұл түрінде тіс түбір ұшы аймағындағы инфекциялық ошақ және грануляциялық тіндер дәнекер тінді қабпен қоршалуына байланысты қабыну процесінің таралуына мүмкіндік болмайды. Әдетте науқастардың шағымы жоқ. Ауру анамнезінен себепші тістің ертеде жиі ауырғандығы кейінгі кездері сирек болса да тіс науқасты мазалайтындығы анықталады. Объективті ауыз қуысын тексергенде, «себепші» тістің сауыты толық немесе жартылай бұзылғанын, немесе емделгеннен кейін бітек қойылғанын көруге болады. Тістің айналасындағы жұмсақ тіндерден нақтылы патологиялық өзгерістер байқалмайды. Кейде тіс түбір ұшы деңгейінен жыланкөзін көруге болады, өзегінен аздап ірің бөлінуі мұмкін. Нақтылы диагнозы рентгенологиялық зерттеу нәтижесіне сүйеніп қойылады. Рентгенологиялық көрінісінен тіс түбір аймағынан өлшемі әркелкі, шеттері айқын, дөңгелек немесе сопақ пішінді сүйектің деструкциялық өзгерістерін көруге болады. Деструкциялық өзгерістің өлшемі орта шамамен 0,5 см, айналасындағы компактілі сүйек табақшасы бұзылған

Периодонтиттің созылмалы түрлерінің ажыратпалы диагностикасы.   Периодонтиттің созылмалы түрлерімен созылмалы гангренозды пульпитпен жалпы белгілері бар: тіс жегі қуысының болуы, тіс қуысымен жалғасады, және тіс қуысын беткей сүңгілегенде ауру сезімінің болмауы.   Ажыратпалы белгілері: созылмалы гангренозды пульпитте тіс қуысынің түбін және оның түбірлерін сүгілегенде ауырады; температуралық тітіркендірілулер баяу өтетін ауру реакциясын шақырады; ұлпаның ЭОД 60-80 мкА дейін төмендеген. Периодонтиттің созылмалы түрлерінде тіс қуысын бүкіл тереңдігі бойымен және түбір өзегін сүңгілеу ауру сезімін тудырмайды, температуралық тітіркендірулер ауру реакциясын шақырмайды. Кейбір жағдайларда жыланкөздер болады. ЭОД ауру сезімі 200 мкА пайда болады. Рентгенологиялық зерттеуде периодонтиттің созылмалы түрлерінің көрініс сипатты.  

Емі. Емі. Ерте кездері антисептикті дәрі - дәрмектердің тапшылығынан клиникалық тәжірибеде периодонтиттердің консервативті емі кең қолданылмай келгені мәлім. Тек 19 ғасырдың 70 жылдарынан бастап созылмалы периодонтиттің консервативті емінде көптеген химиялық заттар қолданыла бастады. Мысалы, Toms (1865) және Witsel (1874) периодонтиттің емінде карбол қышқылын, Callahan (1895) - күкірт қышқылын қолдануды ұсынады. Осындай жаңа дәрі - дәрмектер енгізілуіне қарамастан, созылмалы периодонтиттің консервативті емінде түбір ұшының қабыну процесі жиі өршитін болған. Осы себептерді ескеріп ғалымдар (С.Н.Вайсблат, А.Е.Верлоцкий, Г.А.Васильев және т.б.) созылмалы периодонтиттің хирургиялық емін қолдануды тиімді деп тапқан.

Қолданылған әдебиеттер Құраш, Амангелдi Ғалымжанұлы. Бастың және мойынның клиника- лық анатомиясы:Оқулык/ЄММА; А.Г.Құраш.-Қарағанды:ҚазақстанРесей университетiнiң баспасы. Т. 1.- 2006.- 280б. : сурет. .-ISBN 9965781273 Харьков, Леонид Викторович.