🗊Презентация Денсаулық сақтаудың экономика негіздері және қаржыландыру

Жоспар: I. Кіріспе. II. Негізгі бөлім: Денсаулық сақтаудың экономика негіздері Денсаулық сақтаудың қаржыландыру Медициналық қызмет көрсету III. Қорытынды IV. Пайдаланыған әдебиеттер

Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев денсаулық сақтау саласын дамытуды мемлекеттің ең басты саясатының бірі деп атап өтті. Соңғы оншақты жыл ішінде Қазақстан денсаулық сақтау жүйесіне көп көңіл бөлініп, онда көптеген реформалар іске асырылып келеді. Ел бойынша медициналық бағытта ең күрделі де қиын шаралар іске асуда. Шетел клиникаларымен байланыс жасайтын 150-ден астам телекөпірлер орталығы құрылған. Солардың нәтижелері ретінде бала туу көрсеткіші 25 пайызға өскен, сәбилердің шетінеуі – 11 пайызға кеміcе, тұрғындардың табиғи өсуі 1,7 есе көбейген. Адамның жүрек, бауыр, бүйрек, т.б. мүшелерін ауыстыру (трансплантация) жөнінде операциялар жасалуда. Бұл ұлттық медицинадағы үлкен жетістіктер қатарына жатады. Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев денсаулық сақтау саласын дамытуды мемлекеттің ең басты саясатының бірі деп атап өтті. Соңғы оншақты жыл ішінде Қазақстан денсаулық сақтау жүйесіне көп көңіл бөлініп, онда көптеген реформалар іске асырылып келеді. Ел бойынша медициналық бағытта ең күрделі де қиын шаралар іске асуда. Шетел клиникаларымен байланыс жасайтын 150-ден астам телекөпірлер орталығы құрылған. Солардың нәтижелері ретінде бала туу көрсеткіші 25 пайызға өскен, сәбилердің шетінеуі – 11 пайызға кеміcе, тұрғындардың табиғи өсуі 1,7 есе көбейген. Адамның жүрек, бауыр, бүйрек, т.б. мүшелерін ауыстыру (трансплантация) жөнінде операциялар жасалуда. Бұл ұлттық медицинадағы үлкен жетістіктер қатарына жатады.

Биыл Денсаулық сақтаудың бірегей ұлттық жүйесі іске енгізілуі аяқталады, 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы жұмыс істеп, осы салада қаржыландыру жұмыстары жоғары қарқынмен көтеріліп келеді. Егемендік алғалы денсаулық сақтау саласын қаржыландыру 12 есе өскен. Тек соңғы он жыл аралығында ғана денсаулық сақтауда қаржыландыру көлемі 4 еседен астам көбейді. Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесінің жалпы бюджеті 2015 жылға қарай 900 млрд теңгеге жетпек. Қазір біздің ел денсаулық сақтау саласын қаржыландыру деңгейі Шығыс Еуропа елдерінің қатарына қосылып қалды. Американдық ғалымдар өткен 2012 жылы осы тұрғыдан біздің елді бақылау кезеңінен бергі ең қолайлы он мемлекет ішіне кіргізіп отыр.

Тұрғындардың денсаулық көрсеткіштерін сапалы өзгертуде азаматтардың денсаулығын жақсартуда олардың өз ынтымақтастығы қажет. Осы мақсатта өткен жылы «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы бойынша алғаш рет денсаулық сақтау бюджетінде аурудың алдын алу мәселелеріне, ақпараттық-насихат жұмыстарына азаматтық қоғамдастықтар мен үкіметтік емес ұйымдарды жұмылдыру шараларына қаржы бөлу мемлекеттік тапсырыстар арқылы қарастырылып отыр. Әлеуметтік жобалар өмір сүру ұзақтығын жоғарлатуға, салауатты өмір сүруді қантты диабетпен ауратын науқастың тұрмысын жақсартуға, арудың алдын алу медицинасын одан әрі нығайтуға бағытталған. Сондай-ақ кейбір жобалар медициналық қызмет көрсету сапасы мен дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуді, денсаулық саласына әлеуметтік қызметкерлер дайындауды, медициналық қызметкерлер беделін көтеруге арналған. Тұрғындардың денсаулық көрсеткіштерін сапалы өзгертуде азаматтардың денсаулығын жақсартуда олардың өз ынтымақтастығы қажет. Осы мақсатта өткен жылы «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы бойынша алғаш рет денсаулық сақтау бюджетінде аурудың алдын алу мәселелеріне, ақпараттық-насихат жұмыстарына азаматтық қоғамдастықтар мен үкіметтік емес ұйымдарды жұмылдыру шараларына қаржы бөлу мемлекеттік тапсырыстар арқылы қарастырылып отыр. Әлеуметтік жобалар өмір сүру ұзақтығын жоғарлатуға, салауатты өмір сүруді қантты диабетпен ауратын науқастың тұрмысын жақсартуға, арудың алдын алу медицинасын одан әрі нығайтуға бағытталған. Сондай-ақ кейбір жобалар медициналық қызмет көрсету сапасы мен дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуді, денсаулық саласына әлеуметтік қызметкерлер дайындауды, медициналық қызметкерлер беделін көтеруге арналған.

Дегенмен Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесінде көптеген мәселелер өз шешімін күтуде. Соның бірі бюджет қалыптастыру жолы. Медицинаны қаржыландыру шет елдегі тәжірибелерді айтпағанның өзінде (мысалы АҚШ-та ол бюджеттің 14%-н құрайды) көптеген салалардан төмен қарқынмен жүргізілуде. Айталық, егемендік алғалы елдің қорғаныс саласын қаржыландыру 25 есе өскен, бұл қарқын денсаулық сақтаумен салыстырғанда 2 еседен жоғары. Ал көпшілік тұрғындардың медициналық көмек алуға қолы жетпей отыр, сондай-ақ көрсетілетін қызметтің сапалылығы да төмен. Дегенмен Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесінде көптеген мәселелер өз шешімін күтуде. Соның бірі бюджет қалыптастыру жолы. Медицинаны қаржыландыру шет елдегі тәжірибелерді айтпағанның өзінде (мысалы АҚШ-та ол бюджеттің 14%-н құрайды) көптеген салалардан төмен қарқынмен жүргізілуде. Айталық, егемендік алғалы елдің қорғаныс саласын қаржыландыру 25 есе өскен, бұл қарқын денсаулық сақтаумен салыстырғанда 2 еседен жоғары. Ал көпшілік тұрғындардың медициналық көмек алуға қолы жетпей отыр, сондай-ақ көрсетілетін қызметтің сапалылығы да төмен.

Медициналық қызмет көрсету мен кепілді көлемде жүргізу арасы анық болмағандығынан медициналық көмек беру көптеген жерлерде ақылы түрде өтеді. Сонымен қатар медициналық көмек «сатуып алушы» (төлейтін жағы) мен «жасаушы» (медициналық мекеме) арасы анық бөлінбеген, азаматтар тұратын мекенінің сыртында ақылы медициналық көмек ала алмайды, медициналық көмек беру үшін бірегей тарифтық саясат жоқ Медициналық қызмет көрсету мен кепілді көлемде жүргізу арасы анық болмағандығынан медициналық көмек беру көптеген жерлерде ақылы түрде өтеді. Сонымен қатар медициналық көмек «сатуып алушы» (төлейтін жағы) мен «жасаушы» (медициналық мекеме) арасы анық бөлінбеген, азаматтар тұратын мекенінің сыртында ақылы медициналық көмек ала алмайды, медициналық көмек беру үшін бірегей тарифтық саясат жоқ

Сондықтан бұл мәселелерді шешу үшін медициналық көмек беру жүйесінің қағидаларын өзгертуіміз, әлі де мемлекеттің, жұмыс берушілердің және азаматтардың өз денсаулығына қарау жөніндегі жауапкершілігін мен өкілеттігін айқындауымыз керек. Ол үшін денсаулық сақтау саласындағы өткен кездегі болған тәжірибеге көңіл бөлуіміз қажет, тіпті кезінде болған Міндетті түрде медициналық сақтандыру қорын да (алда – Қор делінеді) қайта қарауымыз керек. Бұл Қордың қызметі өз кезінде азаматтарға медициналық көмек көрсетуде оң әсер еткен, сөйтіп аз уақыттың ішінде ақылы медициналық қызмет көрсетуде нарықтық жол ашып берген болатын еді. Алайда бюджеттен жұмыс істемейтін тұрғындады сақтандыруды аз мөлшерде қаржыландыру әсерінен Қор шығындары аса көбейіп кеткен еді. Ал Қор жұмысын уақытылы бақыламағандықтан міндетті медициналық сақтандыру жүйесінде жемқорлық өрбіп кетіп, ол жабылып қалған болатын.

Медициналық қызмет көрсетуге тұрғындардың қолы жетуінің кепілді болуын және оның сапалы жүруін қамтамасыз ететін денсаулық сақтаудың оңтайлы ұйымдастырушылық құрамдары мен қаржыландыру нұсқаларын құру мақсатына сай қаржыландыруды мынадай үш деңгейде жүргізген дұрыс болар еді. Бірінші, ақысыз медициналық көмек берудің кепілденген көлемін мемлекеттік бюджеттен қаржыландыру. Екінші деңгейде міндетті медициналық сақтандыру қаржылары жатады, ал үшінші деңгейде ақысыз медициналық көмек берудің кепілденген көлемі мен міндетті медициналық сақтандыру бағдарламасы қарастырмаған қызметтің ерікті медициналық сақтандыру қоры мен ақылы қызмет көрсету қаржылары болмақ. Медициналық қызмет көрсетуге тұрғындардың қолы жетуінің кепілді болуын және оның сапалы жүруін қамтамасыз ететін денсаулық сақтаудың оңтайлы ұйымдастырушылық құрамдары мен қаржыландыру нұсқаларын құру мақсатына сай қаржыландыруды мынадай үш деңгейде жүргізген дұрыс болар еді. Бірінші, ақысыз медициналық көмек берудің кепілденген көлемін мемлекеттік бюджеттен қаржыландыру. Екінші деңгейде міндетті медициналық сақтандыру қаржылары жатады, ал үшінші деңгейде ақысыз медициналық көмек берудің кепілденген көлемі мен міндетті медициналық сақтандыру бағдарламасы қарастырмаған қызметтің ерікті медициналық сақтандыру қоры мен ақылы қызмет көрсету қаржылары болмақ.

Сондықтан ақысыз медициналық көмек берудің кепілденген көлемі ішінде тұрғындарға мынадай медициналық көмек үшін қаржылар бөлінуі қажет: - тұратын жерлерінде алғашқы медициналы-санитарлық көмек беруге; - жедел, шұғыл және асығыс медициналық қөмек беруге; - кейбір әлеуметтік-маңызды аурулар түріне; - өте жоғары мамандардырылған медициналық көмек беретін республикалық медициналық мекемелерге. Ақысыз медициналық көмек берудің кепілденген көлемі ішінде аталған медициналық қызмет түрлерінің нақтылы тізімдері заң шығару арқылы айқындалуы тиіс.

Зейнеткерлерге, балиқалы жасқа толмағандарға, аяғы ауыр немесе жаңа туған әйелдерге, мүгедектерге, ардагерлерге, жұмыссыздарға (тиесілі тәртіп бойынша тіркелгендерге), мемлекеттік тапсырыс бойынша күндізгі бөлімде оқитын студенттерге және басқа да ақысыз медициналық көмек берудің кепілденген көлеміне кірмеген денсаулық сақтау бағдарламасы бойынша қаржыландыру мемлекеттік бюджет есебінен жүргізген дұрыс болмақ. Әскери, ішкі істер орындарының қызметтегілеріне және соларға теңестірілген тұлғаларға ақысыз медициналық көмек беру арнайы заң шығару арқылы жүзеге асырған дұрыс.

Азаматтардың ақысыз медициналық көмек берудің кепілденген көлеміне ие болуы үшін аңғарым жасау және емдеу жолдары, медициналық көмек берудің бірегей тарифтері, медициналық көмектің заң шығару жолдарын бір тәртіпке келтіру ісі қолға алынуы тиіс. Азаматтардың ақысыз медициналық көмек берудің кепілденген көлеміне ие болуы үшін аңғарым жасау және емдеу жолдары, медициналық көмек берудің бірегей тарифтері, медициналық көмектің заң шығару жолдарын бір тәртіпке келтіру ісі қолға алынуы тиіс. Халықтың денсаулығы кай елдің де ең негізгі байлығы, сондықтан денсаулық сақтау саласын қаржыландыру көлемі таяу жылдары бірнеше есе көбейтіліп, әлемдегі ең дамыған АҚШ және Батыс Еуропа елдері деңгейіне жетуіміз қажет.

Қолданылған әдебиет: 1.Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. Астана, Ақорда, 2012. 2. Язбек А.С. Борьба с неравенством в здравоохранении.«Весь Мир»,М.2010. 3. http://tengrinews.kz/kazakhstan_news/pravitelstvo-kazahstana-skontsentriruetsya-na-razvitii-sistemyi-zdravoohraneniya-204939/

Зейін қойып тыңдағандарыңызға рахмет!